Orð og tunga - 2021, Síða 9

viii Orð og tunga
Hvað varðar beygingu sagn ar inn ar hafa sýna gögnin skýr merki þess
að tilbrigðin gætu að ein hverju leyti stafað af áhrifum málstöðlunar
á 19. öld en einnig er ýmis legt sem bendir til þess að eldri myndin
hefi/hefir hafi lifað leng ur á Norð ur landi. Notkun aðkomuorða tengist
hins vegar helst kunn áttu í er lend um málum og tengslum við útlönd.
Ásta kemst að þeirri niður stöðu að ýmsir ytri þættir hafi áhrif á mál­
notkun einstaklinga og að þessa ytri þætti megi að einhverju leyti
tengja við áhrifamiklar sam félags breyt ingar á 19. öld eins og t.d. þétt­
býlismyndun og aukna menntun.
Tvær aðrar greinar utan þemans eru birtar í ritinu. Í grein Þor­
steins G. Indriðasonar segir frá viðskeytaröðum í íslensku. Meðal
annars veltir hann fyrir sér hvað stjórni því hvaða viðskeytaraðir
séu mögu legar og hverjar ekki. Helstu niðurstöður hans eru þær að
sum viðskeyti eigi auðvelt með að standa í öðru sæti í viðskeytaröð á
meðan önnur geta aðeins staðið í fyrsta sæti. Nær útilokað virðist að
snúa viðskeytaröðum við í íslensku.
Í síðustu grein ritrýnda hluta heftisins skrifar Ágústa Þorbergs­
dóttir um íðorð á sviði fjármála. Í greininni kynnir hún niðurstöður
viðhorfskönnunar fagfólks á fjármálasviði. Niðurstöður könnunar­
innar leiddu í ljós að yfirgnæfandi meirihluti svarenda telur það skipta
mjög miklu eða fremur miklu máli að til séu íslensk íðorð. Einnig
kom fram að mikil þörf er á að bæta þau orðasöfn sem til eru þar
sem hraðar samfélagsbreytingar hafi þær afleiðingar að þau úreldast
hratt. Kallað var eftir að byggður sé upp traustur og samræmdur
íðorðagrunnur um fjármál og eru meginniðurstöður höfundar þær
að vert sé að leita nýrra leiða við utanumhald íðorða á þessu sviði,
m.a. með aðstoð tölvutækni.
Eins og áður sagði birtast í heftinu tvær fróðlegar smágreinar sem
hafa ekki verið ritrýndar. Fyrri greinin er eftir Svavar Sigmundsson
og fjallar um gælunöfn í ættartölusafnriti séra Þórðar Jónssonar í
Hítardal sem er frá 1645–1660. Í annarri greininni heldur Jóhannes B.
Sigtryggsson áfram yfirferð sinni yfir greinarmerki í íslensku ritmáli.
Að þessu sinni fer hann yfir helstu atriði er varða skástrik.
Undir liðnum Málfregnir er svo fjallað um þrjár nýjar vefsíður á
vegum Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Fyrst ber
að nefna nýja vefsíðu Íslenskrar stafsetningarorðabókar undir ritstjórn
Jóhannesar B. Sigtryggssonar. Stafsetningarorðabók hefur verið til á
prenti frá 2016 og hefur verið aðgengileg í rafrænu formi á vefgáttinni
málið.is. Í öðru lagi er um að ræða stafræna gerð orðabókar Sigfúsar
Blöndal sem var opnuð í byrjun árs 2021. Þriðja og síðasta verkið er svo
tunga_23.indb 8 16.06.2021 17:06:47