Orð og tunga - 2021, Page 28

Ari Páll Kristinsson: Innri breytileiki og málsnið 17
um dæmi sjá t.a.m. Ara Pál Kristinsson (2009:135–153), Elvu Dögg
Mel steð (2004) og Þórunni Blöndal 2005b:684–685). Fram koma í tíst­
un um talmálsleg einkenni á borð við framandorð og orðasambönd
úr ensku, sem og upphrópanir, einnig slangurkennt orðaval á köfl­
um. Mætti greina málsniðið sem persónulegt og óformlegt (sjá um
þau hugtök Ara Pál Kristinsson 2009:64 o.v., sbr. Biber, Conrad og
Reppen 1998:148 og Þórunni Blöndal 2005a:28–30) og það einkennist
af nálægð (e. involvement, sbr. Chafe 1982, einnig Biber 1988:128; og í
íslensku samhengi sjá Ara Pál Kristinsson 2009:64 o.v.).
Sem dæmi um talmálslegt orðaval má taka annars vegar notkun
aðkomuorða, sem ýmist eru tökuorð (t.a.m. djóka, aktívisti, dass af e-u,
droppa við, peppaður) eða framandorð (Hot take, basic, podcast), og hins
vegar notkun „alíslenskra“ orða og orðasambanda með skýran tal­
málslegan og óformlegan blæ (GLÆTAN, sjúkleg mynd, troðið af fólki,
Þessi sjóðheiti ungi maður).
Hvað varðar setningarleg atriði má benda á útvíkkaða notkun á
vera að með nafnhætti (að @HeraHilmar sé bara að bera þessa mynd uppi,
koma miklu betur út en kannanir eru að sýna) en hin víkkaða notkun
á dvalarhorfinu er heldur talmálsmegin í íslensku, a.m.k. enn sem
kom ið er.
Segðir eru ýmist með eða án sagna í persónuháttum. Í (9) er t.d. segð
með þremur setningum, þremur persónubeygðum sögnum. Dæmi um
segðir án sagnar í persónuhætti sjást í (1), (2), (6), (7) og (10)–(14).
Setningar og segðir í efniviðnum, stuttar sem langar og hvort sem
þær bera tilvísunarmerkingu eða ekki, voru taldar saman og greindar
eftir því hvort þær innihalda sögn í persónuhætti eða ekki. Greindur
var u.þ.b. helmingur tístanna (2.200 lesmálsorð), u.þ.b. helmingur
vefpistlanna (2.200 lesmálsorð), og allt sem Gísli Marteinn segir
sjálfur í sjónvarpsþáttunum (um 1.100 lesmálsorð). Sjá Töflu 2.
Textategund (lesmálsorð) Tíst (2.200) Vefpistlar
(2.200)
Sjónvarpsspjall
(1.100)
Segðir og setningar (N)
%
(301)
100%
(282)
100%
(277)
100%
með so. í ph. (N)
%
(265)
88,04%
(281)
99,65%
(162)
58,48%
án so. í ph. (N)
%
(36)
11,96%
(1)
0,35%
(115)
41,52%
Tafla 2. Segðir og setningar, í hluta efniviðarins, greindar eftir því hvort þær hafa að
geyma sagnir í persónuhætti eða ekki.
tunga_23.indb 17 16.06.2021 17:06:47