Saga - 2013, Blaðsíða 17

fullbrunnin, en þó lík Natans meira, og af því komst morðið upp er
stingirnir sáust.15
Þessi frásögn espólíns varð sú fyrsta sem birtist á prenti um málið
þótt það væri liðlega aldarfjórðungi eftir morðbrennuna.16 en hlutur
Jóns espólíns var í raun töluvert meiri hvað varðar söguna af Natani
ketilssyni.
Auk Árbókanna, sem espólín lauk um 1830, skrifaði hann m.a.
Húnvetninga sögu sem er í þremur hlutum og tekur til áranna
1685–1833.17 Gísli konráðsson, samstarfsmaður espólíns og vinur,
notfærði sér ríkulega handrit hans þegar hann skrifaði sína Hún -
vetninga sögu um miðja 19. öld.18 Sú saga var fyrst gefin út á
prenti árið 1998.19 Gísli jók við texta Jóns espólíns og lauk sögunni
til 1850 en espólín setti „punkt við árið 1833“, skrifaði Jón Torfason
skjalavörður, sem sá um útgáfuna. Jón sagði ennfremur:
„eiginhandarrit espólíns að Húnvetninga sögu er til. Hins vegar
er ekki trúlegt að Gísli eigni sér meira en hann á. Líklegast er að
espólín hafi ritstýrt fyrstu gerð sögunnar, enda er hún sniðin eftir
Árbókum hans og að sumu leyti útdráttur úr þeim, en Gísli unnið
með honum að efnisöflun. Hann hefur síðan afritað söguna og
haldið henni áfram eftir lát espólíns.“20 Reyndar segir Gísli kon -
ráðsson frá því í ævisögu sinni að hann hafi ritað „Húnvetn inga
sögu að hvöt espólíns …“21
Í Húnvetninga sögu Jóns espólíns eru Natansmál
fyrirferðarmikil og þegar sögur beggja eru bornar saman kemur í
ljós að
friðrik, agnes, sigríður og natan 15
15 Jón espólín, Íslands árbækur í söguformi XII (kaupmannahöfn: Hið íslenska bók-
menntafélag 1855), bls. 161.
16 Natansmál eru hér: Jón espólín, Íslands árbækur í söguformi XII, bls. 161–162 og
168–169. — Meira er þó fjallað um Natan ketilsson í Árbókunum.
17 Lbs. (Landsbókasafn Íslands – Háskólabókasafn, handritadeild). Lbs. 2663 4to.
Jón espólín, Húnvetninga saga.
18 Lbs. Lbs. 1294 4to. Gísli konráðsson, Húnvetninga saga 1685–1850.
19 Gísli konráðsson, Húnvetninga saga 1–3. Jón Torfason sá um útgáfuna (Reykja -
vík: Mál og mynd 1998). — Sjá umfjöllun um útgáfuna: Bragi Guðmundsson,
„Ritfregnir. Gísli konráðsson: Húnvetninga saga“, Saga XXXvII (1999), bls.
257–260.
20 Jón Torfason, „Formáli“, Gísli konráðsson, Húnvetninga saga 1–3. Jón Torfason
sá um útgáfuna (Reykjavík: Mál og mynd 1998), bls. [8].
21 Gísli konráðsson, Æfisaga Gísla Konráðssonar ens fróða skrásett af sjálfum honum.
Sögurit vIII (Reykjavík: Sögufélag 1911–1914), bls. 157.
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:03 Page 15