Saga - 2013, Blaðsíða 168

heyra elsta lagi varðveittra laga. Samt er þetta skráð í kristnu landi
þar sem búið er að leggja almennt bann við barnaútburði (að við -
lagðri mjög hóflegri refsingu þó) og lögleiða þá skyldu að „ala“ og
skíra hvert barn — nema það sé fætt með þessum ískyggilegu „ör -
kumlum“. ekki veit maður hvort sama regla hafði komist í hin
skráðu lög annarra landshluta. en hugmyndin var a.m.k. þekkt víða
um Noreg því að orðalag bæði eiðsifaþingslaga og Gulaþingslaga
— að ala hvert barn „þó að nokkur örkymli sé á“ — ber með sér að
vera andóf gegn henni.
Að deyja í vígðum reit
Það eru börn „öfgu líki alin“ sem norsku lögin hafa mest um að
segja. Þar má glöggt greina þrjú stig réttarþróunar eftir því hvort
slíkum börnum er ætlað að lifa, að deyja skírð eða að deyja óskírð. Hið
síðasta er nýnefnd regla Borgarþingslaga um að „færa á forvé“. Hún
er býsna ókristileg, hlýtur að vera eitt af því sem norska kirkjan varð
á elsta stigi að sætta sig við sem rótgróna landsvenju. Málamiðlun
kirkjulegra viðhorfa og gróinnar hjátrúar kemur fram í elstu gerð
Gulaþingslaga (Ólafstexta) þar sem barnið skal „til kirkju færa og
hefja úr heiðnum dómi og leggja niður í kirkju og láta þar deyja“.
Hér á barnið a.m.k. von um sáluhjálp. en lífi þess er ekki reynt að
bjarga fyrr en á næsta stigi. Á því eru eiðsifaþingslög sem segja að
barnið „skal ala og til kirkju færa og skíra og fæða síðan og færa á
fund biskups og sýna honum barnið og gera síðan sem hann leggur
ráð til.“ Hér ganga lög kirkjunnar í berhögg við hjátrúna: barnið á
að lifa. en það þarf biskupinn sjálfan til að stappa stálinu í
óttaslegna foreldra.
Aðferð Gulaþingslaga, að láta barnið að vísu deyja en við kristi-
legar aðstæður, kemur einnig fram í hinum lögunum hvorum
tveggja. eftir Borgarþingslögum, sem taka harðast á „öfuglíkinu“,
er það einungis „belgborna“ barnið sem þeirrar náðar nýtur: „Það
skal taka og til kirkju bera, láta prímsigna, leggja fyrir kirkjudyr;
gæti hinn nánasti niður til þess er önd er úr.“ Það fær að vísu ekki
fulla skírn og deyr utan við kirkju en þó þannig að það er ekki svipt
voninni um sáluhjálp. eiðsifaþingslög, sem vilja að barn lifi þótt það
sé „öfgu líki alið“, ganga ekki svo langt ef barnið telst ómennskt, þ.e.
með „ferlíki“. Það á þá ekki heimtingu á neinu, en ef það er heppið
„þá má færa til kirkju ef sýnist og láta prest skíra ef hann vill og grafa
gröf í kirkjugarði og leggja þar barnið í … og láta lifa svo lengi sem
má.“
helgi skúli kjartansson166
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:04 Page 166