Saga - 2013, Blaðsíða 91

munds son lifði hefur skrift og hvers konar skráning verið daglegur
við burður en eftir andlát hans tók við nýr tími. Bréfin á Hallfreðar -
stöðum voru skrifuð þegar póstur var á ferð eða þegar ferð féll
óvænt, því hvert tækifæri var notað. Það gat þýtt að allir sátu við
skriftir á sama tíma og höfðu þannig áhrif hver á annars bréf, en það
gat líka þýtt að aðeins ein manneskja hafði færi á að skrifa. eins og
þegar Sigríður Ørum skrifaði bréfið um dauða mömmu: „eingin
held eg nu komist til ad skrifa þier eina linu þvi i dag er frafærna-
dagur og eru nu miklar anir, þar hia er verid ad biggja eldhúsid og
eru piltar þar í nott med degi en við hofum alla matseld í hesthús-
inu“.106
en þótt blek og pappír væri ekki til notkunar daglega voru
bréfin sem slík mikilvægur hluti hins daglega lífs. Þau voru geymd
og lesin aftur og aftur. Í fyrsta bréfinu sem Sigríður skrifaði Páli
segir hún: „eg geimi altaf briefið þitt i stokknum minum“.107 Sú
stund gat þó komið að dýrmætum bréfum væri hent, þau brennd,
svo þau kæmust ekki í hendur óvandaðra. Þegar Sigríður og Þórunn
skildu árið 1829 brenndu þær bréf frá bróður sínum, líklega bæði
þau sem þær höfðu sjálfar fengið og þau sem hann hafði sent móður
þeirra og ömmu. Sigríður skrifaði Páli árið 1830: „Ohræddur máttu
vera um að bréf þín hrekiast ekki því þaug urdu öll eldinum að brád
ádur en vid Sistur Skildum.“108
Loks er það áhersla læsisrannsókna á hið alþýðlega eða hvers-
dagslega, stéttavíddina, því mæðgurnar á Hallfreðarstöðum til-
heyrðu vissulega efra lagi samfélagsins án þess að vera virkir þátt-
takendur nema þá í gegnum bréfin og það menningarlega auðmagn
sem fólst í því að kunna að skrifa á fyrri hluta nítjándu aldar. Að því
leyti mætti skilgreina þær utan hins alþýðlega. Á hinn bóginn voru
þær konur, og formlega séð var ekki gert ráð fyrir að þær (og fátækir
karlmenn) væru skrifandi og sú þekking jafnvel talin þeim til
óþurftar. eini möguleikinn til að öðlast þessa þekkingu var í
gegnum óformlegar leiðir innan fjölskyldu og heimilis. Á þann hátt
tel ég að þær hafi staðið bæði utan og innan hinna formlegu og
lærðu iðkana íslenskrar valdastéttar og verið hluti af alþýðlegri læs-
isiðkun sem spratt af þörf og þrá fólks til þess að kunna að fara með
kvennabréfin á hallfreðarstöðum 89
106 Lbs. Lbs. 2412 a 4to. Sigríður Ørum til Páls Pálssonar 21. júní 1824.
107 Lbs. Lbs. 2413 a 4to. Sigríður Pálsdóttir til Páls Pálssonar, ódagsett og óársett
en örugglega skrifað á jólum 1817.
108 Lbs. Lbs. 2413 a 4to. Sigríður Pálsdóttir til Páls Pálssonar 1. júlí 1830.
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:04 Page 89