Saga - 2013, Blaðsíða 35

stöðum; á fimm bæjum í Húnaþingi og einum í Skagafirði.92 Agnes
var „meðal máta há [sennilega um 153 cm93] og grannvaxin,
toginleit í andliti og fölleit, með dökkt slikjuhár og bláeygð.“94
Réttarhaldið í Natansmálum stóð lengi. Fyrst var réttað í málinu
22. mars 1828 en síðast 19. júní og málið var dregið saman 2. júlí.
Alls var réttað í fulla átján daga. Dómur í undirrétti var kveðinn upp
21. júlí. Réttað var á ýmsum stöðum í Húnavatnssýslu; að Þing -
eyrum, Stóru-Borg, Miðhópi, Tjörn, Hvammi og Geitaskarði. Alls
mættu liðlega fjörutíu manns fyrir réttinn en samhliða því máli sem
var til rannsóknar komst upp um ýmis þjófnaðarmál, ekki hvað síst
í tengslum við sauðaþjófnað. Reyndar er athyglisvert hversu margt
af því fólki sem kom við sögu Natansmála, þ.e. sakborningarnir,
hinir myrtu og jafnvel sum vitnin, hafði tengst margvíslegum af -
brot um, ráðgerðum og raunverulegum, þannig að engu var líkara
en þessir atburðir gerðust í nánast „löglausu“ umhverfi. Sjálfur
skrifaði Blöndal sýslumaður vini sínum í einkabréfi réttum mánuði
fyrir morðbrennuna: „Fyrir þjófum og föntum fæ ég hér sjaldan
ró.“95
Sigríður bústýra á Illugastöðum var fyrst kölluð fyrir
sýslumann. eftir að Björn Blöndal hafði spurt hana lengi og ítarlega
játaði hún að Natan ketilsson og Pétur Jónsson hefðu dáið af
mannavöldum. Þeir hefðu verið myrtir og baðstofan brennd til að
reyna að hylja verksummerki. Síðan sagði hún skilmerkilega frá
atburðum eins og hún hafði upplifað þá. Næst var Agnes Magnús -
dóttir kölluð fyrir réttinn. Um leið og hún kom inn í yfirheyrsluher-
bergið gekk Sig ríður fram og sagði við hana, „með réttarins leyfi …
að hún sé búin að meðkenna hið sanna og biður hana að gjöra
eins.“96 Agnes játaði strax allt það sem Sigríður hafði viðurkennt og
bætti ýmsu við atburðarásina og aðdraganda morðbrennunnar.
Báðar greindu þær Sigríður og Agnes frá því að Friðrik Sigurðsson
bóndasonur í katadal hefði verið með í ráðum og það hefði verið
hann sem drap þá Natan og Pétur þessa örlagaríku nótt á Illuga -
stöðum.
Friðrik Sigurðsson var fæddur í katadal á vatnsnesi 6. maí 1810
og var því tæplega átján ára þegar voðaverkin voru framin. Hann
hafði alið allan sinn aldur í katadal, utan einn vetur þegar hann var
friðrik, agnes, sigríður og natan 33
95 Jón Torfason, „Nokkur bréf Björns Blöndal sýslumanns til Finns Magnús -
sonar“, Húnvetningur XXIX (2011), bls. 97.
96 ÞÍ. Sýsluskjalasafn. Hún. GA/7, 2. 1827–1830. Dóma- og þingbók, bls. 162.
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:03 Page 33