Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2018, Blaðsíða 84

87
Á Íslandi var deilt áfram eftir að Loftur hélt af landi brott en fregnir
bárust ekki hingað frá Noregi fyrr en vorið 1283 og hljóta þá að hafa verið
fluttar ýmist undir formerkjum þeirra sem studdu eða voru andsnúnir
þeirri þróun sem hafði átt sér stað ytra. Árni fékk bréf frá Lofti þar sem
sagði:
Það vil ég að þér vitið að yðar mál er mjög af flutt í Noregi. Voru
mér sýnd bréf þau er rituð voru af Íslandi til míns herra með herra
Erlendi, og má vera þeir þykist ritað hafa nær sönnu, en yður þyki
heldur frekt. Voru þau og svo harðlega tekin að þið biskuparnir
voruð nær kallaðir landráðamenn, og mest fyrir þann hlut er þér
stóðuð mót herra Loðni á þingi. (93)
Hér vísar Loftur í bréf sem íslenskir andstæðingar kirkjuvalds höfðu skrif-
að konungi árinu fyrr og sent í konungsgarð með Erlendi Ólafssyni sterka
lögmanni sem hlýtur að hafa haldið utan um líkt leyti og Loftur síðsum-
ars 1282. Þetta undirstrikar muninn á stöðu pólitísku fylkinganna heima
á Íslandi gagnvart konungi. öfugt við Loft fékk Erlendur ekki aðeins inni
hjá kon ungi og gat komið bréfum sínum áfram, heldur var hann einnig
virkur þátttakandi í burtrekstri erki bisk ups frá Björgvin.51
Með bréfi Lofts fékk Árni biskup einnig bréf frá konungi og drottn-
ingu sem „vottaði þá skipan er gjör var til Íslands“ (93). Þar kom fram að
á Íslandi yrði málstaður kirkju virtur að vettugi því að vilji konungs var að
horfið skyldi til þeirra hátta sem höfðu verið áður en kristinrétturinn var
lögtekinn. Gömlu lögin um kirkju skyldu aftur í gildi og skila ætti kirkju-
stöðum aftur til leikmanna (94). Um leið varð ljóst að samningurinn sem
Árni og Loðinn höfðu lagt drög að á Eyrasandi var að engu hafður.
Víkur þá sögunni að jarðarför hins bannfærða Andrésar Pálssonar sem
Loftur gerði að umtalsefni í sendibréfi sínu til biskups. Hann segir þar frá
því að Bjarni kanslari hafi brotið stöpulinn á Postulakirkjunni í Björgvin til
þess að hringja á móti líkinu þar sem útförin fór fram í trássi við kirkjulög
(93–94).52 Andrés þessi bar viðurnefnið plyttur eða plukkur og var norsk-
ur stórhöfðingi sem var handgenginn Eiríki konungi, rétt eins og Bjarni
kanslari Erlendsson, kenndur við Giska. Þeir voru einhverjir auðugustu
menn Noregs í sinni tíð, Bjarni var í forsvari fyrir ríksráðinu og báðir voru
meðal forystumanna höfðingja í deilunum við kirkjuvaldið. Báðir höfðu
51 Í Árna sögu segir að Erlendur Ólafs son lög mað ur hafi verið leystur úr tvennu banni
1289; fyrir þátt sinn í staðamálum og burt rekstri erki bisk ups (179–180).
52 Einnig í DI II 239–240.
LOFTUR HELGASON FER TIL BJöRGVINJAR