Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2018, Blaðsíða 58

60
óðni og er ekki beint traustvekjandi − en hann lætur undan vinum sínum,
vegna þeirrar stillingar sem Sturla sýndi þegar hann hlaut sárið í andliti.
Sjálfdæmi er hugtak yfir íslenska málsmeðferð sem felst í því að annar
aðili veiti hinum vald til þess að dæma í eigin máli. Þegar Páll veitir Sturlu
sjálfdæmi tekur Sturla við málinu af meinfýsi og varar Pál við því að
honum kynni að þykja kröfur hans óhóflegar. Sturla stendur við þessa
hótun. Þegar tímabært er að nefna skaðabæturnar vorið eftir lýsir hann
kröfu á hálft góss Þóris auðga, eða 200 hundruð. Hér nægir að benda á að
fjárhæðin er langt umfram sanngjarnar ýtrustu kröfur fyrir þessa tegund
áverka á manni á borð við Sturlu. Í réttlætingunni sem Sturla færir fram
fyrir kröfuhörkunni gefur hann með háði til kynna að fordæmi megi finna
í hálfrar aldar gömlu máli, frægasta sjálfdæmi íslenskra fornsagna. Sturla
ýjar að því að fordæmi geti allt eins réttlætt öfgar og hófsemi.43
Í þetta sinn teflir Sturla of djarft. Páll neitar að borga og fær Jón
Loftsson í lið með sér. Rétt er að rifja upp að Jón var gerðardómsmaður
á fyrstu stigum erfðadeilnanna og er ósáttur við að dómur hans hafi verið
virtur að vettugi. Hann er einnig almennt álitinn valdamesti maður lands-
ins og, eins síðar kemur í ljós, Sturla er einnig sama sinnis. Sturlu langar að
keppa á stóru leikunum þar sem mikið er lagt undir en hann er í besta falli
áhrifamaður í heimabyggð og stendur hvergi jafnfætis Jóni.
Þegar deiluaðilarnir hittast síðan á Alþingi sendir Sturla Böðvar á fund
Jóns með þau skilaboð að hann skuli ekki blanda sér í deilurnar, en Jón
segist ætla að styðja Pál, þann virta roskna kennimann. Í svari Böðvars er
hótunin sígilda um að ef þú gerir ekki eins og við segjum þá gerum við X:
„Svá segir mér hugr um at höfuðgjarnt verði nökkurum vina Páls, ef
Sturla er nökkut minnkaðr.“ Jón svarar: „Vitu menn þat […] at Sturla
er oft óbilgjarn um manndrápin. En fleiri menn kunnu at láta drepa
menn en Sturla einn. Ok þat segi ek þér, Böðvarr, ef Sturla lætr drepa
einn mann fyrir Páli, at drepa skal ek láta þrjá menn fyrir Sturlu.“44

Jón Loftsson, valdamesti maður landsins, ógnaryfirburðir innifaldir, tekur
ekkert mark á Sturlu. Eða hitt, að hótun Sturlu − sem Böðvar kom til skila
− var ekki innantóm fyrr en hún var hunsuð. Eins og hefur verið rætt eru
innantómu orðin hótun sem ekkert verður úr vegna þess að maður hörfar
43 Þorgils saga ok Hafliða, í Sturlunga saga, 2. bindi, Guðni Jónsson gaf út, Íslend-
ingasagnaútgáfan og Haukadalsútgáfan, 1948, 18. og 31. kafli.
44 Sturlu saga, bls. 179.
WIllIaM Ian MIller