Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2018, Blaðsíða 202

208
Getur bassi hljómað eins og andvarp?
Í fyrri rannsókninni var notast við brot úr skáldsögunni Þögninni eftir
Vigdísi Grímsdóttur. Textinn sem varð fyrir valinu fjallar um dánarstund
ömmu Lindu, aðalpersónu sögunnar. Linda lýsir dauðdaga ömmu sinnar
en rifjar jafnframt upp fyrri samskipti þeirra. Tónlist leikur stórt hlutverk
í frásögninni en bæði er fjallað um ákveðin klassísk tónverk, eftir Pyotr
Ilyich Tchaikovsky, og áhrif þeirra en auk þess er textinn ríkur af tónlistar-
líkingum.28 Hér kemur textabrotið sem þátttakendur lásu:
ÉG HAFðI ALDREI SÉð neinn deyja enda alltaf haldið að síðasta
andvarpið væri djúpt og voldugt einsog kraftmikill hljómur kontra-
bassans. En dauðastuna ömmu líktist helst hlýjum og áreynslulaus-
um víólutónum. Já, ef til vill vafði tónlistin í veröld Þyrnirósar sig
um hana af öllum sínum ástúðlega og óendanlega mætti á sama
andartaki og hún gekk reist og fagnandi til móts við vinkonu sína í
Rússlandi. Ég skal ekki segja.
− Máttur meistarans er óendanlegur, hafði hún sagt í fyrsta skipti
þegar ég var sjö ára og hún spilaði fyrir mig hina þungmeltu sinfón-
íu um Manfred. En máttur hennar fannst mér að minnsta kosti ekki
ástúðlegur þá því hann fékk mig til að skjálfa á beinunum. Mér
fundust tónar hljóðfæranna niðamyrkir og svo mikið stjörnuhrap og
sorg í hverjum kafla að ég var sannfærð um að aldrei gæti kviknað
bros í hennar dapurlega heimi.
− Getur þessi máttur kannski drepið kött? spurði ég.
− Það getur hann.
− Getur hann líka drepið mann?
− Það getur hann.
− Getur hann kannski drepið einhvern í landinu mínu?
− Jafnvel í landinu þínu, Tchaikovskaia, er máttur meistarans
óendan legur.
Þegar hún var dáin kyssti ég hendur hennar, strauk yfir hár
hennar og gerði hringi með fingrunum í hvirfilinn. En þegar ég
lagði augun aftur tók ég eftir því að húðin í andlitinu var slétt. Engir
pokar undir augunum og engar hrukkur í enninu. Í raun ekkert
28 Sjá Vigdís Grímsdóttir, Þögnin, Reykjavík: Iðunn, 2000, bls. 20-21. Eftirleiðis
verður vísað til sögunnar með blaðsíðutali einu í sviga.
Guðrún SteinþórSdóttir