Gátt - 2009, Síða 57

57
F U L L O R Ð I N S F R Æ Ð S L A O G S T A R F S M E N N T U N
G Á T T – Á R S R I T – 2 0 0 9
V I Ð M I Ð U M Í S L E N S K T S K Ó L A K E R F I
BJÖRG PÉTURSDÓTTIR
Alþjóðleg umræða um menntamál einkennist æ meira af
áherslunni á hæfni einstaklingsins til að lifa og hrærast í
síbreytilegu umhverfi og að menntun eigi sér stað allt lífið, í
gegnum skóla, starf og tómstundir. Evrópusambandið, OECD
og löndin í kringum okkur beina sjónum í vaxandi mæli að
hæfni einstaklingsins í móðurmáli, erlendum málum, að
beita stærðfræði í dagsins önn og ekki síst að þeirri hæfni
sem viðkomandi þarf að búa yfir til að geta lifað og unnið
í sátt við sjálfan sig, hafi möguleika á að þróast í og með
umhverfi sínu og eigi möguleika á að bæta lífsskilyrði sín
með því m.a. að geta tekið meðvitaðar ákvarðanir og haldið
áfram námi.
Aukið flæði vinnuafls á milli landa veldur því að fólk,
sem farið hefur ólíkar menntunarleiðir, vinnur störf sem
krefjast sambærilegrar hæfni og starfsréttinda. Ástæðan er
sú að skólakerfi hverrar þjóðar hefur mótast af mismunandi
hefðum og leiðir að settu marki eru margs konar. Þessi fjöl-
breytni í menntun ýtir undir áherslu á hæfni einstaklinga að
námi loknu, í stað áherslu á sjálfa menntunarleiðina. Flutn-
ingur vinnuafls vekur athygli á mikilvægi þess að fólk eigi
auðvelt með að fá menntun sína metna og geti haldið áfram
menntun sinni í mismunandi löndum, hvort sem um er að
ræða starfsnám eða almennt nám. Sem merki um þessa
þróun má nefna þrennt.
1. Frá því árið 2005 hefur Evrópusambandið unnið
markvisst að því að auðvelda starfsnámsnemendum
að geta flutt sig á milli skóla mismunandi landa og að
taka starfsþjálfun í öðru landi en heimalandinu. Þetta
endurspeglast m.a. í evrópska námseiningamatskerfinu
ECVET sem gerir kleift að skrá og leggja faglegt mat
á niðurstöður náms sem hefur farið fram í öðru landi,
hvort sem um er að ræða fastmótað eða óhefðbundið
starfsnám.
2. Árið 2006 voru samþykkt á Íslandi ný lög um háskóla
sem m.a. tóku tillit til samkomulags sem kennt er við
Bologna en í því samþykkja öll Evrópulöndin að taka
upp háskólakerfi sem miðar við þrjú ár í fyrstu gráðu
(bachelor), tvö ár í næstu gráðu (master) og þrjú ár í
doktorsgráðu sem er efsta gráða háskólastigsins. Mark-
Ný lög um framhaldsskóla gera ráð fyrir að þeir semji námsbrautarlýsingar og sendi þær
til staðfestingar til ráðuneytisins kallar á nýtt verkferli og utanumhald innan ráðuneytisins.
Verið er að vinna að þróun gagnagrunns sem halda á utan um verkferlið, upplýsingar, við-
mið og sniðmát fyrir skólana. Framhaldsskólarnir skulu nýta sér grunninn við gerð náms-
brautalýsinga en ætlast er til að þær innihaldi ekki einungis upplýsingar um skipulag náms-
brauta heldur einnig upplýsingar um kennsluhætti, námsmat, hvaða hæfni nemendur eiga
að búa yfir að námi loknu og hvaða dyr standa þeim opnar.
Frá árinu 2007 hefur ráðuneytið unnið að þróun hæfni- og viðmiðaramma um náms-
lok á framhaldsskólastigi. Þessi viðmiðarammi flokkar námstilboð á framhaldsskólastigi á
fjögur hæfniþrep og er ætlað að auðvelda fólki að greina lokamarkmið náms, hvaða réttindi
þau fela í sér og auðvelda mat á námi utan hins formlega skólakerfis, þ.e. óformlegu og
formlausu námi. Ramminn nýtist einnig við að tengja íslenskar prófgráður inn á hæfniþrep
Evrópusambandsins sem birtast í evrópska viðmiðarammanum (European Qualification
Framework, EQF). Viðmiðaramminn krefst þess að framhaldsskólar skilgreini nám og náms-
brautir á hæfniþrep 1, 2, 3 eða 4. Í framhaldi er gert ráð fyrir að allir þeir sem bjóða upp á nám skilgreini það á
hæfniþrep, hvort sem það er formlegt eða óformlegt. Viðmiðaramminn og sniðmát að námsbrautum eru verkfæri
sem nýtast eiga skólum við námskrárgerð og skipulag námsbrauta. Sniðmátunum er ætlað að tryggja að brautir
skili nemanda með hæfni á þrepi 1, 2, 3 eða 4. Þeim er einnig ætlað að auðvelda samanburð milli brauta, auðvelda
mat nemenda milli skóla og gefa upplýsingar um skilyrði menntamálaráðuneytis við staðfestingu námsbrauta.
Björg Pétursdóttir