Læknaneminn - 01.10.1995, Blaðsíða 36

BLÓÐÞYNNING
kollagens og ADP og er það flókið ferli sem
hefst í kjölfar viðloðunar blóðflagna við skaddað
æðaþel. Þar gegna s.k. integrin veigamiklu
hlutverki og er GP Ilb/Illa af ætt þeirra. Við
þessa virkjun verður formbreyting á GP Ilb/IIIa
sem veldur því að það getur bundist fíbrínógeni
og von Willebrandsþætti (vWF). Bindingin við
fibrínógenið skiptir þó meginmáli fyrir kekkjun
blóðflagna en það hefur tvö bindiset fyrir GP
Ilb/IIIa. Þannig getur fíbrínógen bundið saman
tvær blóðflögur sem svo bindast fleiri blóð-
flögum svo úr verður kökkur (primary hemo-
static plug). Þetta er talin vera gangurinn í
myndun storkukökks ofan á æðakölkunarskellum
í kransæðum og líklegt að þetta ferli eigi þátt í
einkennum hvikullar hjartaangar og sé jafnvel
upphafið að algerri lokun æðarinnar og hjarta-
drepi.
Fram að þessu þá hefur verið venja að
meðhöndla hvikula hjartaöng með aspiríni og
heparíni, oft ásamt nítrötum og betablokkurum.
Nú eru komin fram allnokkur lyf með sértæka
hömlun á starfsemi GP Ilb/IIIa sem fengin er
fram með því að iyfin „þekkja“ ákveðna
amínósýruröð á sameindinni, tengjast þar við og
hamla bindingu hennar við fíbrínógen og þannig
kekkjun blóðflagnanna.
Þetta má framkvæma á ýmsa lund en fyrstu
lyfin voru tilsniðnar mótefna-sameindir sem
sértækt bundust GP Ilb/IIIa (abciximab/c7E3).
Síðan komu fram peptíðlyf með svipaða verkun
(m.a. MK-852), en nýjustu lyfin eru ekki af
peptíðgerð og standast því betur niðurbrotsöfl í
líkamanum. Til síðastnefndu lyfjanna teljast
lamifíban, tirofíban og xemlofíban og er það
síðasttalda virkt sé það gefið um munn.
Viðamiklar rannsóknir hafa farið franr á
notagildi þessara lyija í hjartasjúkdómum og enn
eru rniklar rannóknir í gangi m.a. á íslandi
(fjölþjóða-rannsókn á notagildi lamifibans í
hvikulli hjartaöng, PARAGON og í bráðu
hjartadrepi, PARADIGM). Sýnt hefur verið fram
á gagnsemi þessa lyfjaflokks í meðferð á hvikulli
hjartaöng og við útvíkkun kransæða (PTCA) við
að draga úr bráðri blóðþurrð í hjarta, hjartadrepi
og dánartíðni undir þeirn kringumstæðum.
Enn er of snenrmt að segja til um virkni hinna
ýmsu lyfja innan þessa lyfjaflokks enda lítið um
samanburðarrannsóknir hingað til en vissulega er
hér um að ræða spennandi nýjung í blóð-
þynningu og vel mætti ímynda sér notagildi
þessarra lyfja sem p.o. meðferð við réttum
ábendingum.
Til eru mun fleiri lyf með verkun á blóðflögur
sem valda blóðþynnandi áhrifum en þau eru flest
á tilraunastigi þegar þetta er skrifað. Þar má m.a.
nefna hemla á thromoxan synthetasa, TxA2
viðtakablokkara, serótónín blokkara og
blóðflöguhamlandi prostanóíða. Sum þeirra eru
þó komin í klínískar rannóknir og lofa góðu. Um
þessi lyf verður ekki rætt frekar hér en bent er á
frekari heimildir fyrir áhugasama46.
ÖNNUR
BLÓÐÞYNNANDI LYF19 25.
Hér má telja til ýmis lyf með mismunandi
verkunarmáta og skal fjallað um fáein þeirra og
þá helst þau sem komin eru í einhverja klíníska
notkun.
HEMLAR Á VERKUN
THROMBÍNS (DIRECT
THROMBIN INHIBITORS)4136.
Þetta eru lyf eins og hirudín, hirugen, hirulog,
PPACK og argatroban.
Thrombín gegnir fjölþættu hlutverki í
storkuferlinu og má nefna umbreytingu fíbrín-
ógens í fíbrín sem styrkir storkukökkinn (bæði
laust thrombín og thrombín bundið fíbríni hvata
þetta) og virkjun storkuþáttar XIII sem kross-
tengir fíbrín og styrkir kökkinn enn frekar.
Thrombín er einnig kröftugur hvati á virkjun og
kekkjun blóðflagna sem enn styrkir hinn ný-
myndaða storkukökk. Einnig er það mikilvægur
þáttur í „flnstillingu" storkukerfisins (regulatory-
/counterregulatory effects) sem er flókið ferli.
28
LÆKNANEMINN 2. tbl. 1995 48. árg.