Læknaneminn - 01.10.1995, Blaðsíða 83

hugsana annarra manna í þeirra orðum heldur fékk
sterka löngun til að takast á við þær og móta í eigin orð
- og íslenskan búning. Þetta byrjaði sem tómstunda-
gaman og varð að áráttu. Hann réðist þá gjarnan á
garðinn þar sem hann er einna hæstur. Hann var
vandfysinn fagurkeri og ffeistaðist af því sem best hefur
verið hugsað og sagt á ýmsum tímum. En sömu
eiginleikar réðu því að hann var afar tregur að flíka
þessum hugarsmíðum sínum.
Það var ekki fyrr en hann var 87 ára að hann sýndi
Einari H. Laxness einhveijar sonnettur ef’tir
Shakespeare. Hann hafði þá þýtt þær allar, 154 talsins,
og Bókaútgáfa Menningarsjóðs tók þær strax til útgáfu.
Sonnetta er afar kiæfjandi form, að þýða úr enskubýður
erfiðleikum heim vegna orðgnóttar þess máls, ekki síst
stuttra, einsatkvæðisorða. Þar við bætist svo „stuðlanna
þrískipta grein“. I ljósi þessa er það stórafrek hvemig
Daníel tekst að koma þessu verki í þjálan og svipmikinn
búning í alveg furðulega nákvæmri þýðingu.
Sonnettumar koniu út á efri árum Shakespeares, að
skáldinu forspurðu. Þær eru mjög persónulegar að gerð,
og nærtækt að álíta efnið sé sótt í eigið líf skáldsins. Þær
eru einn ljóðabálkur, ortur til tveggja persóna: stæretur
hlutinn til karlmanns, lávarðarins, en 26 þær síðustu til
konu, Hrafnliöddu („The dark lady“). Erfitt er að skoða
ljóðin, til beggja, sem annað enjátningar um einhverja
tegund af ást, stríðri ást. Lávarðarljóðin hafa jafnfi-amt
eðli lofkvæðis, frá skjólstæðingi til vemdara síns, en
tilfinningahitinn tekiu- mjög ftam öllu sem við þekkjum
t.d. úr norrænni dróttkvæðahefð.
Eg Ijósastsé með loknð augu mín,
en lít um dag hvað eins/dsvert er mér,
og þú ert, ef ég sef mín drauma sýn,
mín sál er myrkurskyggn í leit að þér.
Efmynd þín gerir bninamyrkur bjart,
svo björt að hún við luktum augum skín,
hve birtast mun í bjartri dagsins art
svo björt í reynd hin sanna vera þín.
Efmyndar þinnar mæran Ijóma sér
á myrkurdauðri nóttu lokuð brá,
hve Ijúft ogsœlt, efleyfðist aðeins mér
í lífi dags og birtu þig að sjá.
Uns lít égþig, er dimmur dagur hver,
en draumanótt hver björt - þar myndþín er.
(Sonnetta nr. 43)
Skáldið fæst mjög við hrörnun og dauða alls sem
lifir, þ.á.m. hins dásamlega lávarðar, og vonina um
ódauðleika. Hann sér enga trúarlega lausn á málinu en
geinir þó tvo kosti: annar er sá að lávarðurinn auki kyn
sitt og lifi í afkomendum sínum, hinn sá að „orstír deyr
aldregi“, einkum ef skáldinu tekst að mæra vininn nógu
vel í Ijóði sínu.
Og þegar sé ég hreyfast klukkuhjól,
lít heiði dags í myrkur nœtur sökld,
lítsölnað blómascfin, er vorið ó/,
og silftirlokkað hárið,fymun dökkt,
eins og þegar háa lauftréð bert ég lít,
sem laufgaðfyrrbjó hjörðum temprað skjól,
lítbunkuð kornsins bindi, skeggjuð, hvít,
á börum lágt, í haustsins folvu sól:
þá te/ ég ugg minn, tígulegi sveinn,
að tímans ruslahaugur bíði þín,
þvífagurskaptur eldist hver og einn
jafh ört og nýjum gefúr vöxt og sýn -
sjá, tímgun, aðeins tímgun dugirhér
gegn tímans eggsem lífs þíns rœtursker.
(sonnettanr. 12)
Þann samanburð við sumardag þú citt
að sýnufégri þín er tempmð gerð:
oft leika hretin ungcir urtirgrátt,
oft endasleppt er sumars Ijúfaferð.
Ofheitt á stundum himins augað skín,
i heiði gullna brosið títt er máð,
oftfyrir nýrrifegurð önnur dvín,
alltfijálsum kenjum Náttúmnnar hcið.
En sumar þitt er eilífóirstíð sú
er aldrei verður blómansfegurð svipt,
á heljar climma stig ei stefhir þi i,
mín stefí tímans vernd þér hafá lyft:
LÆKNANEMINN 2. tbl. 1995 48. árg.
73