Læknaneminn - 01.10.1995, Blaðsíða 141

ABSTRAKTAR
experiments. After some optimization of substrate-beads and reagents
the assay was established and demonstrated good specificity. However,
in occasional cases colonies recorded as negative turned out to produce
IgAl protease when examined by traditional techniques. This
discrepancy may be explained by lack of release of the IgA I protease
from the bacterial surface of some streptococci. If the agar plates
contained too many bacterial colonies the relatively large spots observed
were insufficiently separated. Finally, color variation in the spots, in
some cases, made it difficult to distinguish between positive and
negative reactions. In conclusion the immunoassay is useful for
screening biological samples for IgAl protease-producing bacteria
which can be further tested with other traditional methods but is not
suitable for exact calculation of the proportion of IgAl protease-
producing bacteria in biological samples.
ENTERAL NÆRING STRAX AÐ LOKINNI SKLRÐAÐGERÐ
Á KVIÐARHOLI.
Ótíar Bergmann'.
Jónas Magnússon1, Tómas Jónsson', Birgit Eriksen2, Inga þórsdóttir2
1 LHÍ/Handlœkningadeilcl Lsp, 2Nœringarráðgjöf Lsp.
Inngangur: Á handlækningadeild Landspítalans hafa sjúklingar
fengið glúkósa í æð í 1 viku eftir kviðarholsaðgerðir og Kabimix®
næringarlausn eftir það. Með enteral næringu fá sjúklingar nóg af
nauðsynlegustu næringarefnum og minni líkur eru á alvarlegum
fylgikvillum. Ráðist var í frumherjarannsókn á enteral næringu gefinni
um nálar-ásgirnisslöngu (needle catheter jejunostomy) strax að lokinni
aógerð með það að markmiði að koma aðferðinni inn í reglubundna
vinnu deildarinnar.
Efniviður og aðferðir: 7 sjúklingar (3 magakrabbamein, 2
krabbamein í ristli, 1 krabbamein í endaþarmi, og 1 krónísk brisbólga),
3 karlar og 4 konur á aldrinum 45-89 ára fengu ásgirnisslöngu í lok
aðgerðar og Peptison® næringu. Fylgst var með
köfununarefnisjafnvægi, blóðsykri, insúlíni, próteinum, elektrólýtum og
nýrnastarfsemi daglega í 5 sólarhringa auk þess sem skráðir voru
fylgikvillar.
Niðurstöður: Orkugjöf var áætluð 1300-2400 kCal á dag í
vaxandi magni en ekki náðist nema 75,1-95% af því. Sjúklingarnir náðu
jákvæðu köfnunarefnisjafnvægi u safngildi á 5. degi. Blóðsykur var hár
eða 15 mMól/L að meðaltali að kvöldi aðgerðardags og um 10 mMól/L
eftir það. Insúlín lækkaöi úr 60 U/L í byrjun, í 30 U/L í lok rannsóknar.
Albúmín og heildarprótein voru lág í byrjun vegna vannæringar og
illkynja sjúkdóms og lækkuðu fyrstu dagana en hækkuóu aftur þegar á
leió þegar orkugjöf varð fullnægjandi. Nýrnastarfsemi og elektrólýtar
reyndust innan viðmiðunarmarka allt tímabilið. Fylgikvillar
aðferóarinnar voru: Ógleði (5), uppköst (1), uppþemba (4) og
niðurgangur (1), leki á næringu í umbúðir (1).
Efnisskil: Aðferðin reyndist vel og má segja að markmiðum hafi
verið náö. Markmiö orkugjafar náðust ekki vegna fylgikvilla sem voru
tengdir hraða inndælingarinnar og má því telja víst að farið hafi verið of
geyst í aukningu á inndælingarhraða. Erfitt er að greina á milli hvort
ógleði, uppköst og uppþemba voru fylgikvillar aðgerðar eða næringar.
Hinn hái blóðsykur í byrjun skýrist af tauga-innkirtla viðbragði áverka
og síðar af háu kolvetnahlutfalli næringarinnar sem var notuð. Hátt
insúlín í byrjun skýrist af litlu insúlinnæmi vefja eftir áverka sem lagast
þegar lengra líður frá aðgerð. Hægt er að ná sama árangri með færri
fylgikvillum með því aó auka inndælingarhraóan hægar og bæta
sjúklingum það sem upp á vantar í orkuþörf fyrstu dagana með gjöf
glúkósa í æð.
JÁRNBIRGÐIR BLÓÐGJAFA ÁÆTLAÐAR ÚT FRÁ
MÆLINGU Á SERUM FERRRITIN OG ÁKVÖRÐUN Á
HVAÐA ÞÆTTIR RÁÐA MESTU STÆRÐ JÁRNBIRGÐA
Pétur Vignir Revnisson* 1.
Sveinn Guðmundsson2, Bjarni Þjóðleifsson3,
Sigmundur Magnússon4.
'LHI, 2BIóðbankinn við Barónstíg, 3Lyflœkningadeild
Landspítalans, 4Rannsóknastofa Landspítalans í blóðmeinafræöi.
Inngangur: Áætlað er að járninnihald í líkama karla sé um 50
mg/kg líkamsþyngd og um 35 mg/kg líkamsþyngd hjá konum.
Járnbirgðir karla taldar vera um 1 g en járnbirgðir kvenna eru taldar vera
um 2-400 mg, skýrir þetta muninn á járninnihaldi kynjanna. Um 70% af
járni líkamans er í hemóglóbíni rauðra blóðkorna, því tapast alltaf
nokkurt járn við allar blæðingar út úr líkamanum. Mannslíkaminn tapar
stöðugt járni til umhverfisins, sem nemur um lmg/dag hjá körlum og
0,8 - 2,4 mg/dag meðal kvenn'a. Undir eðlilegum kringumstæðum ríkir
jafnvægi á milli þess járns sem tapast og þess sem er tekið upp úr
fæðunni. Við blóðgjöf eru 450 mL blóðs teknir, sem samsvarar 250 mg
járns. Blóðgjafir auka því mikió á járntapið.
Efniviður og aðferðir: Öllum blóðgjöfum sem komu í
Blóðbankann á tímabilinu 01.02 - 28.04.95 var boðið að taka þátt í
rannsókninni. Þáttakendur fylltu út spurningalista fyrir blóðgjöfina, en
að henni lokinni voru tekin tvö blóðsýni til mælingar á serum-ferritín
og status (almenn blóðrannsókn). S-ferritín og status voru mæld á
Rannsóknastofu Landsspítalans í blóðmeinafræði. Auk þess voru notuð
gögn sem þegar voru til í gagnagrunni Blóðbankanns. Fjöldi þáttakenda
í rannsókninni var 2959. Þar sem mikill munur er á járnbirgöum
kynjanna, þá var ákveðið að halda kynjunum aðskyldum í útreikningum
með járn. í útreikningum ferritín var notað loglO af ferritín, þar sem
það er normaldreift.
Niðurstöður: S-ferritín karla var 35,6 pg/L (95%CI 9,1-140,6) aó
meðaltali hjá þeim sem höfðu gefið áður, en 74,1 pg/L (95%CI) hjá
þeim sem voru að gefa í fyrsta skiptið.
Meðaltal s-ferritín kvenna mældist 18,3 pg/L (95%CI 4,9-69,0) hjá
þeim sem höfðu gefið áður, en 24 pg/L (95%CI 9,2-61,5) hjá nýjum
blóðgjöfum. Marktækur munur er á milli hópanna, p<0,001 hjá báðum
kynjum. í Ijós kom að sterkari tengsl eru á milli tíðni blóógjafa sl. 2 ár
og s-ferritín, en heildarfjölda blóðgjafa yfir ævina r=-0,383 á móti -
0,2360 (p<0,001 fyrir bæði), þrátt fyrir sterk tengsl heildarfjölda
blóðgjafa yfir ævina og sl. 2 ár (r=0,608 p<0,001). í ljós kom lélegt
samræmi milli hemoglobins mælt í Blóóbankanum og á
Rannsóknastofunni. Að meðaltali mældust blóögjafarnir 11 g/L (95%
CI 10,7-11,3) hærri í Blóðbankanum.
Efnisskil: Vanir blóðgjafar mældust með marktækt lægri
járnbirgðir en nýir blóðgjafar hjá báðum kynjum, því má ætla aö
blóðgjafir hafi umtalsveró áhrif á járnbúskap blóðgjafanna. Ætla má
aö karlmaður sem gefur Qórum sinnum á ári tapi þrefalt meira járni á ári
en karlmaður sem ekki gefur blóð. Tíðni blóðgjafa viröist hafa mest
áhrif á járnbirgðirnar af þeim þáttum sem rannsakaðir voru. Konur sem
gefa blóó eru meö marktækt minni járnbirgðir en karlar. Hugsanlegt er
að physiólógískt járntap kvenna er meira vegna tíðablæðinga og einnig
minni járninntaka en meðal karla.
í framhaldi af þessari rannsókn veróur lögó ríkari áhersla en
áóur á notkun járnuppbótar hjá blóögjöfum í formi járntafla. Einnig
hafa verið skilgreindir undirhópar meðal blóógjafa sem þurfa sérstakt
eftirlit.
LÆKNANEMINN 2. tbl. 1995 48. árg.
131