Læknaneminn - 01.10.1995, Blaðsíða 71

LÆKNISFRÆÐI-
RAUNGREIN EÐA HÚMANÍK?
Elsa B. Valsdóttir
Fyrir nær tuttugu árum skrifaði Björn
Björnsson, þáverandi prófessor, grein í Lækna-
nemann er hét „Siðfræði og störf heilbrigis-
stétta“. Bjöm benti þar á ýmsa snertifleti siðfræði
og læknisfræði og mikilvægi þess að hafin yrði
kennsla í læknisfræðilegri siðfræði í læknadeild.
Þótt síðan hafi umræða um læknisfræði og
siðfræði aukist meðal heilbrigðisstétta og sú
umræða eflaust haft áhrif á vinnubrögð og
hugsunarhátt þeirra sem umgangast sjúka, hefur
þeirra áhrifa lítt gætt í kennsluháttum deildar-
innar. Af þeim tæplega 2000 fyrirlestrum, 1600
verklegu tímum auk verklegs náms í lyf- og
handlæknisfræðum sem stúdentum í læknadeild
er ætlað að sækja, eru einungis 4 fyrirlestrar
helgaðir siðfræði og siðfræðilegum vandamálum.
A sama tíma eru 510 tímar í eðils- og efnafræði
og 193 tímar í lyljafræði. Án þess að verið sé að
gera lítið úr mikilvægi þessarra greina hljóta
þessar tölur að vekja ýnrsar spurningar.
Læknar, líkt og annað heilbrigðisstarfsfólk,
standa daglega frammi fyrir ýmsum siðfræði-
legum álitaefnum. Á alltaf að segja sjúklingnum
sannleikann um það sem amar að? Á að segja
aðstandendum sjúklings hvað amar að ef
sjúklingur biður mann að gera það ekki? Á
læknir að gefa lögreglu upplýsingar um refsivert
athæfi sem hann uppgötvar í starfi sínu? Á alltaf
að veita alla þá meðferð sem völ er á eða er í
einhverjum tilfellum réttlætanlegt að takmarka
meðferð? Á alltaf að endurlífga alla sem fara í
hjarta- eða öndunarstopp? Eru fóstureyðingar
Höfundur er læknanemi við Háskóla íslands
læknisaðgerð eða morð? Leyfist lækni að deyða
sjúkling sem æskir þess sjálfur? Á kostnaður að
ráða einhverju um hvaða meðferð er veitt og þá
hverjum? Svona mætti halda lengi áfram, en ljóst
er að til þess að takast á við þessi og önnur
vandamál þarf viðkomandi að byggja á sterkum,
siðfræðilegum grunni.
Umræðan um siðfræði og læknisfræði er
alltaf að aukast hér á landi. Það sást t.d. á
ráðstefnu Siðfræðiráðs Læknafélags íslands í
mars 1994. Sex þeirra erinda sem þar voru flutt
voru birt í Læknablaðinu í janúar 1995 og ijalla
þau um meðferð, ákvarðanatöku, líknarmeðferð
og fleira. Læknanemar eru heldur ekki með öllu
áhugalausir um siðfræði, því í niðurstöðu
kennslumálaráðstefnu F.L. 1995 segir: „Kennsla í
siðfræði mætti vera meiri og praktískari. Vilji er
fyrir því að fá Vilhjálm Árnason heimspeking til
að kenna siðfræðina. Hentugt fyrirkomulag væri
að hann héldi nokkra fyrirlestra á 2. ári en tæki
svo tilfelli þar sem um væri að ræða siðferðileg
vandmál seinna í náminu (4.-6. ári) í minni
hópum.“
Hvar stendur þá hnífurinn í kúnni? Ef
almennur áhugi er á siðfræði og læknanemar
óska eftir að henni verði bætt inn í námsefnið, af
hverju hefur þá lítið sem ekkert breyst í þessum
málum frá tímum Björns Bjarnasonar? Er
staðreyndin kannski sú, að tæknihyggjan sem
ráðið hefur ríkjum í læknisfræðilegri hugsun
undanfarna áratugi sé svo rótgróin í læknadeild
Háskóla íslands að þar sé ekkert svigrúm fyrir
ferska vinda? Er það virkilega viðhorf
ráðamanna deildarinnar til læknisfræðinnar að
LÆKNANEMINN 2. tbl. 1995 48. árg.
61