Úrval - 01.06.1966, Blaðsíða 9

GULLIÐ — KONUNGUR MÁLMANNA
7
er undraþungt í sér, en samt er
það málma mýkst og þjálast. Tek-
izt hefur að hamra það í þynnur,
sem nema aðeins 1/250,000 úr
enskum þumlungi að þykkt. Eina
únsu gulls má þenja, án þess að
sundur slitni, í 56 km langan þráð.
Þegar öðrum málmum er blandað
saman við gull til að auka hörku
þess, breytir það um lit. Silfur
gefur því fölva, en kopar roða.
Þannig má laða fram hin dýrleg-
ustu blæbrigði svo sem grænt,
appelsínugult, rúbínrautt og pur-
purarautt. Á skartgripi úr gulli er
grafinn gæðastimpill. Gullinnihald-
ið er mælt í karötum, og tákna 24
karöt hreint gull. 18 karata hring-
ur er að 18 hlutum gull og 6 hlutum
íblandaður málmur.
Gullsmiðir nútímans ráða ekki
yfir neinni tækni, sem eigi verður
með einhverju móti rakin til braut-
ryðjendastarfs forfeðra og fyrir-
rennara. f konungagröfunum í Úr
í Mesópótamíu, einhverju hinu
elzta byggða bóli, hafa fundizt djásn,
og bikarar, sem mundu sóma sér vel
í dýrustu skartgripabúðum nútím-
ans. Og Etrúrar á Ítalíu, sem ef
til vill hafa verið mestu gullsmið-
ir allra tíma, hafa látið eftir sig
litla skál með inngreyptum 137,000
örsmáum gullkúlum, sem mynda
krónu eins og á ferskjublómi.
Leyndardómur þessarar listasmíði
var lengi hin mesta ráðgáta, unz
honum var lokið upp aftur árið
1933.
Vegna þess hve lítið fer fyrir
því, er hentugt að geyma auðæfi
sín í gulli. Eitt enskt rúmfet gulls
mundi vega ríflega hálft tonn og
vera um það bil 600,000 dollara virði.
Ef allt gull, sem vitað er um ofan
jarðar — það er talið um 65 millj-
arða dollara virði—væri þrætt sam-
an í einn klump, yrði hann á stærð
við stóra hlöðu.
Gull hefur verið notað í flest frá
hinu hlægilega til hins háleitasta.
Rússneskur keisari lék sér að gull-
fló í eðlilegri stærð, er stokkið gat,
sem væri hún lifandi. Hin stolta
Aþena Forn-Grikkja krýndi há-
borg sína Akrópólis með hárri líkn-
eskju úr gulli og fílabeini af vernd-
argyðju sinni Pallas-Aþenu. Gullin
klæði styttunnar vógu rúmlega eitt
tonn. Flest hin gullnu furðuverk
fornaldarinnar eru nú horfin, en
ferðalangurinn, sem skoðar forn-
minjasafn Kairóborgar í Egypta-
landi, getur samt enn þann dag í dag
starað frá sér numinn á gimsteinum
skreytta líkkistu Tútankhammons
konungs. Hún er 188 cm á lengd,
1010 kg á þyngd, úr eintómu gulli,
sennilega stærsti gripur úr gulli,
sem um er vitað nú á dögum.
PENINGAVERZLUN
Það var Gyges konungur í Lýdíu
í Litlu-Asíu, sem um 650 f. Kr. lét
slá fyrstu gullpeningana. Þessir
fornu fyrirmyndir allra peninga,
einna líkastir líma-baunum í lög-
un, höfðu ígreypt ljón á annarri
hliðinni, en það var ímynd kon-
ungsvaldsins. Fáeinir slíkir pen-
ingar, sem enn eru til, eru að dómi
safnara allt að því 1500 dollara
virði.
Þegar Kristófer Kolumbus kom til
Spánar úr fyrstu ferð sinni til
Aemríku, hafði hann meðferðis svo-