Úrval - 01.06.1966, Blaðsíða 44

42
ÚRVAL
nákvæmlega hverjar kenningar
hans voru, en það leikur ekki nokk-
ur vafi á hvernig dauða hans bar
að höndum. Guðspjöllin öll bera
því vitni, að Jesús var krossfestur
að skipan Pontusar Pilatusar, hins
rómverska landsstjóra, sem upp-
reisnarmaður.
Tacitus nefnir þetta einnig lítil-
lega í ritum sínum frá annarri öld-
ini, en vitnisburður guðsspjallanna
er mikilsverður vegna þess, að guð-
spjallamennirnir hefðu aldrei nefnt
þetta, nema af því að það hefur ver-
ið alþekkt staðreynd á þessum tíma.
Þeim hefði aldrei flogið í hug, að
búa þessa frásögn til.
Þó að skrif guðspjallamannanna
séu á sumum sviðum þannig ör-
ugg heimild um krossfestinguna og
orsökina til hennar, þá gera þau
málið allt ieyndardómsfullt og erf-
itt úrlausnar. vegna þess, að þau
eru, ef þau eru rannsökuð ofan í
kjölinn, skrifuð í varnarskyni og
til þess að skýra þá staðreynd, að
Jesús skyldi vera tekinn af lífi, sem
pólitískur uppreisnarseggur. Vegna
þessarar afstöðu guðspjallanna verð-
ur að byrja á að gera sér grein fyr-
ir, hversu haidgóðar heimildir þau
eru. Frumheimildin er Markúsar-
guðsspjall, því að það er fyrst rit-
að af guðsspjöllunum, þó að Matt-
heusar og Lúkasarguðsspjall fylgi
fljótt á eftir.
Johannesarguðsspjall sem er
miklu seinna ritað byggir mest á
frásögn Markúsar af réttarhöldun-
um og krossfestingunni, enda þótt
þar sé lögð meir áherzla á hið trú-
arlega gildi þessara atburða.
Markúsar guðsspjall birtir okkur
nýjar hugmyndir kristinna manna
frá þessum tíma. Engum hafði áð-
ur dottið í hug, að fara að skrifa
sögu Jesús og segja frá lífi hans og
starfi, af þeirri einföldu ástæðu, að
kristnir menn þessa tíma væntu
hans fljótlega aftur frá himnum,
þaðan sem hann kæmi með yfir-
náttúrulegu valdi til að endurskipu-
leggja þessa veröldina. Það liðu því
þrír til fjórir áratugir, áður en
kristnum mönnum kæmi í hug nauð-
syn þess að vernda frásagnir um
Jesús til handa eftirkomendunum,
og af þeirri góðu og gildu ástæðu,
sem fyrr segir, að það var ekki
að þeirra trú um neina eftirkomend-
ur að ræða.
Þetta atriði þarf nákvæmrar rann-
sóknar við, þar sem söguritun guð-
spjallanna bendir til djúpstæðra
breytinga í trúarlífi kristinna
manna. Þá verður fyrst fyrir að at-
huga á hvaða tíma guðsspjöllin eru
skrifuð. Lærðir menn hafa talið
þau rituð á árunum 65—71 e.Kr.
Þetta er sá áratugur, þegar Gyð-
ingar gera uppreisn gegn hinu róm-
verska valdi, af þeim tveim megin-
ástæðum, að því var harkalega beitt,
og jafnframt vegna þeirrar öruggu
sannfæringar og trúar Gyðinga, að
Hinir guðsútvöldu Gyðingar, gætu
ekki öðrum guði þjónað en Jehova,
guði ísraelsmanna. Uppreisn þessi
brauzt út af fullum krafti árið 66
og næstu fjögur árin háði Gyðinga-
þjóðin harða baráttu fyrir frelsi
sínu, en sú barátta fékk loks þann
hörmulega endi árið 70, að Jerú-
salem var lögð í rúst og musterið
brennt.
Þetta freisis stríð Gyðinga hafði