Úrval - 01.06.1966, Blaðsíða 29

JAMES JOYCE
27
ce og skömmu seinna tókst honum
að fá smásagnasafnið gefið út. Með
útkomu The Dubliners var Joyce
kominn í fremstu röð brezkra rit-
höfunda, enda þótt ekki seldust
nema 259 eintök af bókinni fyrsta
árið. A Portrait var jafnvel enn
betur tekið ,en það markaði þátta-
skil í rithöfundaferli Joyces.
Allt frá árinu 1907 hafði hann
verið að hugleiða efnið í Ulysses,
en það var ekki fyrr en sumarið
1914, þegar stríðið hafði breiðzt
út, að hann fór að skrifa bókina.
Joyce fluttist með fjölskyldu sína
frá Trieste til Zurich 1915 og dvald-
ist þar í borg til 1920, en þá settist
hann að í París og dvaldi þar til
dauðadags.
Það var ennþá erfiðara að fá
Ulysses gefinn út en fyrri bæk-
urnar, því að samkvæmt lagabók-
stafnum voru heilir kaflar verksins
svo klúrir, að þeir voru ekki prent-
hæfir. Ameríska bókmenntatímarit-
ið The IÁttle Review birti þó kafla
úr bókinni á árunum 1918—20, en
það ár var útgáfa þess bönnuð vegna
efnisins úr Ulysses. Það var ó-
hugsandi að gefa bókina út í Eng-
landi vegna hinna ströngu laga-
fyrirmæla. Hún kom loks út í París
árið 1922.
Auk fátæktarinnar, sem stöðugt
hrjáði Joyce, hafði hann verið
heilsulítill hin síðari ár. Hann var
mjög augnveikur, og snemma á ár-
inu 1920 kom í ljós, að hann var
með glákomblindu, og átti því á
hættu að missa sjónina.
Hinn 20. marz 1920 byrjaði hann
að semja nýja bók, Finnegans Wake,
sem hann hafði í smíðum í níu ár.
Bókin var birt í köflum undir ýms-
um titlum meðan á samningu henn-
ar stóð og kom ekki út í heilu lagi
fyrr en 1939.
Þessi bók var síðasta verk Joy-
ces. Fátækt, veikindi og erfiðleik-
arnir á útgáfu verka hans í Eng-
landi og Bandaríkjunum vörpuðu
skugga á líf hans og töfðu fyrir
þeirri viðurkenningu, sem hann átti
skilið. Þó var svo komið þegar
hann lézt árið 1941, að hann átti
sér hóp aðdáenda, sem litu á hann
sem meistara sinn, en einnig harð-
snúna andstæðinga, og er svo enn
í dag.
T.S. Elliot sagði eitt sinn um
Joyce, að hann væri mesti meistari
enskrar tungu frá því að Milton
leið. Ekki er víst að allir séu á sama
máli um þetta, en hinu verður ekki
neitað, að það er sama meistara-
handbragðið á smásögum Joyces og
skáldsögum hans.
A Portrait ruddi brautina fyrir
Ulysses, en í þeirri bók beitti Joy-
ce þeirri tækni sinni að láta „straum
vitundarlífsins" segja söguna, eins
og áður getur.
Ulysses er frásögn af einum degi
í lífi þriggja Dublinbúa — Stefáns
Dedalus, Leopolds Bloom og konu
hans Molly. Eins og titillinn ber
með sér er verkið hugsað sem eins-
konar hliðstæða við Odysseifskviðu
Hómers, enda þótt á köflum sé
erfitt að greina að svo sé. Bók-
inni er skipt í átján þætti, sem hver
um sig er skrifaður með sérstakri
aðferð, en verkið er þó allt einn
samfelld heild. Straumi samheng-
islausra hugsana og tilfinninga að-