Úrval - 01.05.1971, Page 126

124
ÚRVAL
er hann flutti: „Eg hef ávallt tal-
ið að allir menn ættu að vera frjáls-
ir. En ef einhverjir ættu að vera
þrælar, ættu það að vera þeir, sem
vilja að aðrir séu það. í hvert skipti,
sem ég heyri einhvern mæla með
þrælahaldi, finn ég hjá mér sterka
löngun til að reyna það á honum.“
Þann 14. apríl fór Lincoln forseti
með fjölskyldu sinni í Fords-leik-
húsið í Washington, til að sjá „Our
American Cousin“. Inni í forseta-
stúkunni varð Lincoln þess ekki
var, þegar bakdyr stúkunnar opn-
uðust — og hann fékk aldrei vitn-
eskju um það, að maður að nafni
John Wilkes hefði laumazt inn í
stúkuna.
John Wilkes miðaði skammbyssu
á hnakka forsetans og greip í gikk-
inn. Skotið var banvænt og laun-
morðinginn komst í burtu í öllu
uppnáminu. Seinna var hann hand-
tekinn og drepinn af hermanni, sem
fann hann á bændabýli í Virginíu.
Lincoln var fluttur í hús hinum
megin við veginn, andspænis leik-
húsinu og þar andaðist hann morg-
uninn eftir. Stanton hermálaráð-
herra grét, er hann heyrði fréttirn-
ar og svo gerðu fleiri.
En enda þótt Lincoln hefði veitt
þrælunum frelsi, þá lifði hann það
ekki að sjá þeim veitta vernd til
að njóta þess. Það gerði þingið með
nokkrum breytingartillögum. Ein
þeirra hljóðaði svo: „Hvorki ánauð
né þrælkun, öðruvísi en refsing
fyrir glæpi, er leyfileg í Banda-
ríkjunum eða öðrum stöðum er
lúta dómsvaldi þeirra." Því næst
kom 14. gr. er veitti hinum fyrr-
verandi þrælum fullan borgararétt
og bannaði hverju ríki að neita
slíkum rétti. Og loks 15. gr. er
veitti frelsingjunum kosningarétt.
Nú voru þeir vopnaðir með öllu
því er lögin gátu gefið þeim. Þeir
voru Ameríkumenn — þessir for-
feður mínir. Og það varð ég líka.
Þegar maður lítur nú til baka,
að heilli öld liðinni, vaknar sú
spurning fyrst í huga manns,
hvernig því máli hafi vegnað, sem
Lincoln hóf fyrstur baráttuna fyrir.
Tvímálalaust má fullyrða að því
hafi vegnað vel — ekki aðeins fyr-
ir ameríska negra, heldur og þjóð-
ina alla í heild. Ég held að Lin-
coln myndi líka segja: „Vel gert.“
Hvar sem litið er — í verzlun,
menntun, trúmálum, málaralist, tón-
list, íþróttum, hernaði, bókmennt-
um, lögum, læknisfræði, landbún-
aði — hvarvetna hafa svartar hend-
ur lagt hönd á plóginn.
Þeir eru ekki margir (fyrir utan
sagnfræðinga) sem vita t. d. að í
meginlandsher George Washingtons
voru 5000 svartir hermenn sem
gegndu herþjónustu í 14 stórfylkj-
um. Sú staðreynd er heldur ekki
alkunn, að margar negraherdeildir
börðust í Borgarastyrjöldinni fyrir
málstað Ríkjasambandsins og í
báðum heimsstyrjöldunum barðist
rúmle'ga milljón svartra hermanna.
Sg get auðveldlega hugsað mér
gleði og stolt afa míns, ef hann
hefði getað lesið, eins og ég las ný-
iega að á bandaríska herskipinu
U.S.S. Falqout, sem hefur heima-
höfn í Pearl Harbour, væri svartur
yfirforingi (hinn 39 ára Samuel W.
Gravely frá Richmond, Vo.) eða að
í ameríska flughernum væri svart-