Fróðskaparrit - 01.01.1989, Blaðsíða 56

60
MÁLSLIGA SAMSVARIÐ í FÆRØSKE FOLKESAGN OG ÆVENTYR
Eftir afturbent fornavn og herda fyriseting
(preposition) er ikki fallsamsvar:
Hin stóri og sterki Lorvíkspádl helt seg til
at vera bønarmaður Edlinds eitt árið 208
Drongurin gav seg til at vera húskadlur
risans 264
Eitt dømi afturat er um navnháttarsam-
skipan við umsagnarliði til afturbent fornavn
uttan fallsamsvar:
Hann sigir seg vera prinsurin av Onglandi
387
2 dømi eru um umsagnarlið í nútíðar lýs-
ingarháttarsamskipan (participalneksus). í
báðum førum er fallsamsvar:
Mong ár ettirsíðan skuldi ein framsíggin
prestur síggja unga Guttorm gangandi ein-
samadlan í múlanun 135
teir høvdu hann liggjandi á floti fast-
bundnan 140
Lýsingarhátt sum umsagnarlið fremst í'
setninginum eru fleiri dømi um, men einans
sum umsagnarlið til grundlið; og øll dømini
eru um sama orðið, „komin“ („afturkomin“,
„heimafturkomin“):
Komin nakað á veg møtir hon risanun 540
Heimatturkomnir søgdu teir konginun frá
saksinun 295
Samstøðuskipan (appositión)
Diderichsen (2) skilur millum „beskrivende“
og „benævnende led“ ella „beskriver“ og
„benævner“; hitt fyrra kallar Kr. Mikkelsen
(3) „navnetillæg“; Kalocsay og Waringhien
(4) nevna hesi hugtøk „determinanto“ og
determinato“. Vit fara her á líkan hátt at
skilja millum „ávísingarlið“ og „ávístan lið“.
Kr. Mikkelsen skilur ímillum ávísingarliðirnar: 1. benævnende navnetillæg (nevnandi ávísingarlið)
2. beskrivende (lýsandi )
3. forklarende (frágreiðandi )
4. fremhævende (herðandi )
5. sammenfattende - (samdráttar )
6. opløst (greinandi )
7. inddelende (skipandi )
8. indskrænkende (avmarkandi - )
9. eksempelanførende - (døminevnandi - )
Katocsay og Waringhien nýta hesi hugtøk:
1. determinato+apudmeto (apozicio)
2. ekvivalentoj (apudmeto+difino)
3. anonc-vorto (determinanto)+nominacio (determinato)
- Nominacio (ávístur iiður) kann vera
a) nom-esprimo (navnorðing)
b) citajo („heiti“)
c) vokativo (tiltaluorð)
Nevnandi ávísingarliður er felagsnavn,
helst við rúmari merking enn ávísti liðurin:
Eftir Jónasar deyða varð Beinta trúlovað
við Anders Lemvigh, hjálparpresti á Nesi í
Eysturoy 167
Um veikt bendur ávísingarliður til hvørs-
fall sjálvur stendur í hvørsfalli ella í hvønn-
falli, er ilt at siga:
abbasonur Jenis Símunarsonar, bónda í
Laðangarði í Sunnbø 88
í flestum førum stendur nevnandi ávísing-
arliður bundin framman fyri ávístan lið, sum
samsvarar við hann:
Teir funnu miðið „Drunn“ 210
Giljabóndin átti eisini oynna Lítlu Dímun
14
í oynni Stóru Dímun 205