Fróðskaparrit - 01.01.1989, Page 119

FØROYSK KLÆÐIR
123
verða brúkt. H.M. Debes er harmur um, at
tey eru farin at veva reyð og svørt, og sigur
tann myrkabláa vera upprunalitin.
H.M. Debes sigur, at skjúrtini eiga at hava
13 føll á hvørjari lið, og miðfallið framman
eigur at vera eina stuttasponn. Ofta er tað
so, at ung genta fær skjúrt, møguliga longu í
fermingaraldri. Tá ið so gentan eldist, og
skjúrtið verður ov trongt, ber væl til at fækka
um føllini, og soleiðis vaksa um skjúrtið. Av
hesi orsøk er ikki altíð lætt at vita, hvussu
nógv føll upprunaliga hava verið á gomlum
skjúrtum. Vanligastu skjúrtini í dag eru
myrkablá og reyð ella svørt og reyð við
hallaspølum, tó havi eg sæð nýggj bæði trí-
og fýralitt.
Fornminnissavnið eigur fleiri gomul
skjúrt, bæði myrkablá og ljósari blá -
myrkablá og gulgrøn - myrkablá og reyð og
eitt nýggjari svart og reytt. 011 eru tey úr
„hvergarnstoyi“, ísett við ullintum og vovin
við tvisti (bummull). Ymist er, hvussu hesi
skjúrt hava verið kallað: summi siga teina-
skjúrt, onnur spølaskjúrt og uppaftur onnur
føroyskt skjúrt. í Nólsoy siga tey einstøð-
ingar um skjúrt, har spølirnir eru eins breiðir
og hallaspølir, tá rent verður aðruhvørja ferð
spøl og teinur. Spølur er breiðari enn teinur.
Viðmerkingar til J.Chr. Svabo:
J.Chr. Svabo sigur skjúrtið antin vera ein-
skeftað ella spølut, líkt „hvergarni“. „Hver-
garnstoy“ er hálvullint, antin bummull ella
hør mótvegis ull. J. Chr. Svabo sigur, at tað
vanligasta, ið vovið verður, er trískeftað og
einskeftað, tað einskeftaða til segl og skjúrt-
ur. Skjúrtur merkir møguliga í hesum føri
stúkur. J. Chr. Svabo sigur annað toy verða
vovið til konufólkaklæðir, ið líkist „hver-
garnstoyi“ rættiliga væl. Toyið er spølað við
ymsum litum, bæði inn- og útlendskum.
Óhugsandi er ikki, at spølaskjúrtini koma
við flatvevinum, tá ið J. Chr. Svabo ger
skilnað ímillum einskeftað og „hvergarns-
toyið“. Einskeftað kann bert sigast við røtt-
um um klæði vovið í klíggjavevi. Verður
sama klæði vovið í flatvevi við skøftum, eitur
tað tvískeftað ella løriftsvond. Tá ið J.Chr.
Svabo sigur trískeftað, er hetta ivaleyst tað
sama sum fýrskeftað vaðmal í flatvevi.
Klíggjavevsmáliskur verða nýttar bæði í
Føroyum og Islandi um flatvevsvevnað.
I Bergen sá eg gamalt hallaspølað skjúrt,
myrkablátt og reytt, komið úr Sogndali. í
útsjónd meinlíkt okkara.
í Føringatíðindum nr. 11, 1897 gevur
gomul vevkona ilt av sær um húgvu, ið fæst
í handlinum. Hon skrivar í klombrum: (so-
kallað føroysk húgva). Um vevingina sigur
hon, í staðin fyri at vera vovin av tvistgarni
og ullintum vefti, var hon vovin við ullintum
garni og tvistvefti av einkultum tráð, og har-
við er hon rondut tvørtur um stykkið - við
undirskjúrtavond.
Hetta er áhugavert, tí júst soleiðis verða
føroysk skjúrt vovin nú.
Aftursvarið frá Britu stendur í Føringa-
tíðindum nr. 12, 1897. Hon sigur at onnur-
hvør av teimum reyðu strikunum er smøl og
onnurhvør breið, tó so at fjórðahvør er
breiðast. Hetta var húgvutoy, ið Jóannes
bóndi Patursson læt veva í útlondum.
Turriklæðið
J.Chr. Svabo skrivar um hvítt turriklæði úr
fínum lørifti, lagt kant í kant, og eisini nevnir
hann silkiturriklæði, men ongan lit.
J. Landt skrivar um hvít og litt turriklæði,
men nevnir ongan lit, ei heldur nakað um
tilfarið. C.J. Graba sigur konufólkini bera