Fróðskaparrit - 01.01.1989, Blaðsíða 44

48
FØROYSKA MÁLNEVNDIN
í málsligari uppaling. Men haðan fáa tey
tíverri ov mikið av gróti fyri breyð. At sjón-
varpið roynist endurvarpingarstøð fyri
danskt sjónvarp er einki minni enn ein van-
lukka fyri málmenningina hjá ungum og til-
komnum við; málið verða vit alla tíðina at
umsita og væla um, skal tað ikki fara av lagi,
eisini hjá teimum vaksnu. Hvussu fremm-
anda t.e. danska, sjónvarpsevnið virkar á
hugtakagerðina hjá børnunum kunnu vit
hugsa okkum til - kanningar eru vist tíverri
ongar gjørdar, men væl ber til at gjøtla um
kortini. Tað ið sáað verður í hitt kvæma
barnasinnið kemur upp so ella so. Eitt dømi
skal eg nevna, sum eg haldi sigur meira enn
drúgvar hugleiðingar. I eini framhaldssend-
ing í sjónvarpinum um jørðina og lívslík-
indini á henni var sum vant donsk frágreið-
ing havd afturvið. Eina ferð kom fyri á
myndini ein ávísur fiskur, og danskur frá-
søgumaðurin nevnir hetta stenbider, sum tað
eitur á donskum. I huganum á føroyska
barninum, ið hyggur at, rekur kanska før-
oyska fiskanavnið steinbítur, og ikki skuldi
verið løgið um tað heldur fyri við seg sjálvt:
So hatta er steinbítur, og leggur sær tað í
geyma. Tað verður helst ikki lítið stríð hjá tí
at venja seg við, at steinbítur er heilt annar
fiskur, og at hesin fiskurin, ið danin nevndi
stenbider, á føroyskum eitur rognkelsi. Um
hesin føroyski fjølmiðil, ið vera skal, hevði
sum fremsta mál at lívga føroyskt mál, nýtti
hann tað sum eitt kærkomið høvi at latið
køn fólk týtt og umskrivað talaðu frágreið-
ingina og lisið hana aftur við myndasýning-
ini. Hevði ein sovorðin frágreiðing verið væl
gjørd og framborin, mundi hon verið til
ómetaligan bata fyri málmenningina hjá
børnum og unglingum - og tilkomnum við,
tí eingin er ov gamal gott at læra. Og tað
eigur at vera eitt krav, ið ongantíð tagnar, at
á fremmandum tilfari, ið sent verður í sjón-
varpinum, eigur at standa føroyskur undir-
tekstur. Henda ómegdin at tveita sendingar
við donskum tekstum á bandsýnaran kann
ikki vera varandi málstevna hjá Sjónvarpi
Føroya - her eigur einki at verða spart.
Av tí at málsliga uppalingarumhvørvið er
so broytt í grund, er tørvurin so mikið størri
á dyggari málsligari leiðbeining bæði til ein-
staklingin og almennar stovnar og fjølmiðlar,
ið meir enn alt annað eiga málið - og tað er
stór ábyrgd, tí sum málið er í bløðum og
útvarpi og sjónvarpi, soleiðis verður tað hjá
fjøldini.
Her er tað, at ein ráðgevandi stovnur, sum
ein málnevnd er, hevur sína fremstu treyt.
Men eitt sigi eg beinan vegin, at eingin mis-
fatan skal vera úr. Málnevndin ætlar ikki at
taka av øðrum, ið góð eru í ráðum í mál-
spurningum. Tílíkum fólkum er ogn í, og
tíbetur eiga vit ikki so fá um alt landið, ið
hava málsligar gripir at lata frá sær. Tað er
oman á tað dygdargóða, ið til er í livandi
føroyskum máli, at málnevndin sær sum sítt
hægsta mið at byggja. Tað eigur og má vera
tað haldgóða støðið, tí annars stóð húsið á
kyksendi. Málnevndini er tað til eydnu lagað
at hava fingið innivist í sama húsi sum Før-
oyamálsdeildin heldur til í, og har hevur hon
atgongd at tí virðismikla seðlasavninum til
føroyska orðabók og kann gera sær nýtslu
úr tí í ráðgevingini. Her skal eg eisini nevna,
at vit vænta okkum nógv av orðasøvnunum
eftir Tórarinn Evensen og faðir hansara
A.C. Evensen, sum landsstýrið og Orða-
bókagrunnurin hava keypt frá arvinga Tór-
arins. Tórarinn arbeiddi alla ævi sína við at
savna til danska-føroyska orðabók. Hann
hevur trálisið tað nógva eftir okkara góðu
høvundar við tí í huga at finna týðingar av
donskum orðum og orðafellum, og tað er