Fróðskaparrit - 01.01.1989, Blaðsíða 31

AT FINNA ELLA UPPFINNA TAÐ FØROYSKA
35
eins og hjá Jákup Zacharias Andrasson.
Mest umhildnir vóru grindaknívarnir, men
prýðiligu borðknívarnir og forskerararnir
stóðu í handverkslist ikki aftan fyri hesar.30
Tað hava sjálvandi eisini verið aðrir góðir
knívsmiðir enn Argjamenninir. Teir Frammi
við Gjónna vóru eisini kendir fyri sínar góðu
grindaknívar og annað jarnsmíð.
Tað sum eg við hesum vil vísa á, er at
Petur Arge í listhandverki sínum sum heild,
men ikki minst við teimum grindamotivum,
sum hann leggur í knívar sínar, skapar ein
serligan føroyskan symbolikk. Teir fáa eitt
eyka vav - eina eyka dimensjón, við týdningi
fyri føroyska samleikan, sum er viðurkendur
av bæði føroyingum og øðrum.31 Enn er
henda tradisjón livandi, og tað ber til at fáa
ein grindakpív smíðaðan, og teir eru eisini
til sølu í ávísum sølubúðum.
Grindahvalurin og okkurt av tí, sum hoyr-
ir đrápinum til, verður eisini avmyndað á
skartgripum og øðrum prýðislutum. Gull-
og silvursmiðir smíða vakrar gullringar við
mynd av grindahvali í, eisini oyralokkar og
annað skart hevur mynd í av grindahvali.
Grindasápa og grindatannpasta vórðu
eisini eina tíð seld í Føroyum, men er helst
ikki framleitt her. Eg haldi meg sum smá-
drong minnist øskubikør í líktust grinda-
hvali. Fyri nøkrum árum síðani fekk ein
peningastovnur gjørt ein sera fittan spari-
kistil eisini í grindahvalslíki. Ein grindahval-
ur í føroyskari húgvu, ið heldur á einum
bólti, hevur verið eyðkenni fyri altjóða
handbóltskappingar í Føroyum. Grinda-
hvalur við føroyskari húgvu á kúluni, og sum
blæsur í saxofon, hevur eisini í nøkur ár verið
eyðkenni hjá Tórshavnar jazz-festival.
Verður leitað betur, er einki at ivast í, at
fleiri dømi finnast.
Grindareiðskapur „en miniature" er at fáa
til keyps og er ofta at síggja sum veggjaprýði
íføroyskum heimum, rættiligir grindaknívar
eru eisini at síggja á stovubróstinum. Eg fari
helst ikki skeivur, um eg sigi, at danska
kongshúsið er væl útgjørt at fara í grind, um
tað skuldi verið neyðugt. Onnur enn Mar-
greta drotning hava fingið grindareiðskap í
gávu í sambandi við vitjan í Føroyum.
í fleiri førum eru tað hini - tey fremm-
andu, sum vísa á eyðkenni við okkum, sum
vit kanska ikki geva okkum so nógv far um.
Ferðafólk seta eisini krøv til fólkini í tí landi,
tey vitja, tí tey vilja uppliva okkurt frumkent
og eksotiskt og verða ikki sørt hugstoytt um
tey fólk, sum tey vitja, líkjast ov nógv teim-
um sjálvum, sum t.d. ein týskari, ið var í
Føroyum í 1913 og varnaðist alt tað nýggja,
sum vinnur fram: „Und so wird dieser
typhische Menchenschlag dem Anthropo-
logen ebenso uninteressant werden wie wir
ubrigen Europaer.“32
Hin vegin er e'in miðvís skapan av egnum
samleika ein partur av mentanargongdini.
Eitt sum okkara navnframa søgumanni og
rithøvundi Jørgen-Frantz Jacobsen hevur
verið greitt.
í 1936 gav han út „Færøerne. Natur og
Folk“, ið einamest var ætlað ferðandi við
áhuga fyri Føroyum. Jørgen-Frantz Jacob-
sen dámdi væl at ferðast:
„ At introducere var ham en lidenskab og en
fornødenhed. Ikke mindre end to gange var
han med til at arrangere turistture til Fær-
øerne, og han optrádte under disse med stort
held som rejsefører,"33
sigur vinmaðurin William Heinesen um
hann. Lýsing hansara av grindadrápinum er