Fróðskaparrit - 01.01.1989, Síða 28

32
AT FINNA ELLA UPPFINNA TAÐ FØROYSKA
aftur. Sum lutur í skapanini av einum høpi
fyri føroyskum samleika kom turrur fiskur
at verða mettur øðrvísi. „Sleb og ræst kjøt
og súpan, nei, ikki hóskar tað saman“, skal
Hans Marius Debes, skraddari, einaferð
hava sagt, sbrt. bónda á Velbastað. Feskt
kjøt var tartn vanligi brúdleypsdøgurðin fyrr.
Ræst kjøt var gott, men feskt var meira for-
kunnugt. Munnu ikki allar „ræstkjøtsveitsl-
urnar“ vera ein liður í ásannanini av einum
føroyskum samleika. Hin vegin er tað ikki
allur matur, sum hevur fingið sama týdning
t.d. kamsrættir og nógvur súpimatur. Før-
oyskur ostur er sjáldsamur í dag og sjáldan á
høgtíðsborði. Hin vegin hevur havhestaungi
ella náti, sum hann eisini verður kallaður,
fingið týdning í ásannani av føroyskum sam-
leika.
Tað gámla bygdarsamfelagið við sínum
vinnugrundarlag er so við og við horvið, og
í dag er tað burtur. Tey amboð og annað,
sum hoyrdu hesum samfelag til, hava nú
fingið ein nýggjan týdning. Tey eru komin
upp á veggin at hanga. Har finna vit gamlar
búnyttur, sum hoyra heima í einum farnum
framleiðsluhøpi. Rokkar, hakar, dyllur og
leypar og hvørt av sínum fáa nú á stovu-
vegginum ein heilt annan symbolskan týdn-
ing enn teir høvdu fyrr, antin teir hanga uppi
í fullari stødd ella í smálíki. í 1%0-árunum
og fyrst í 1970-árunum skar ein maður í
Mykinesi bjargafuglar og fuglabjørg úr
bjálvungarplasti. Hesi fuglabjørgini hanga í
dag í mongum stovum í Føroyum. Við hes-
um føroysku ímyndingunum og fyrrverandi
framleiðslulutum, broyttum til prýðislutir á
stovubróstinum, stríðast vit, ikki bert fyri at
á ein einfaldan hátt at varðveita søguliga
tráðin heilan, men senda við hesum ein boð-
skap ikki bert til onnur, men so sanniliga
eisini okkum sjálvum til áhaldandi áminning
um, at vit eru føroyingar.
Sama kann sigast um flagtakið, sum mest-
sum kom aftur 1960-árunum. Føroyingar
fingu tá betri ráð, og samstundis fjølbroyttari
snið á húsum sínum. Flagtakið ímyndar
okkurt meira føroyskt enn tak av jarni ella
øðrum tilfari. Sama týdning hava grótgarð-
arnir, sum í dag girða hús inni, hóast teir als
ikki líkjast teimum gomlu føroysku grót-
gørðunum, heldur laðaðum húsagrundum.
„Eitt pinkulítið pyntuflagg at seta upp á
eitt klaver,
og síðan hvør flaggmaður tað í knapphol-
inum ber.“24
Greiðasta samleikaeyðkenni okkara er
sjálvandi flaggið ella Merkið. Tað eru ikki
so ógvuliga nógv ár síðani, at menn gingu
við emalieraðum føroyskum flaggi á jakka-
brotinum, ella við slipsnál og mansjett-
knøppum av sama slag. Hetta er ikki so
vanligt longur. Ei heldur er tað longur van-
ligt at síggja borðfløgg sum stovupynt.
Føroysk fløgg kunnu kortini í dag síggjast á
t.d. gløsum og lutum ætlaðum ferðandi at
keypa sær.
Ikki bert heim og einstaklingar leita eftir
tí føroyska at knýta at sær, men eisini virki
og handilsfyritøkur nýta tað sum part í sølu-
fremjandi tiltøkum. Við hvørt við hepnari
hond, men ikki altíð. T.d. varð føroyska
flaggið fyri ikki so nógvum árum nýtt sum
prýði á einum plastposa at keypa uppí. Tað
skuldi kanska gera tað meira føroyskt at fara
til handils, men virðiligt var tað ikki at síggja
posar við Merkinum á liggja og rekast.
Hepnari minnist eg eina plakat - eina
reklamu, fyri eitt føroyskt skipafelag, har