Fróðskaparrit - 01.01.1989, Blaðsíða 41

FØROYSKA MÁLNEVNDIN
45
at halda norðurlendskan málfund í Føroy-
um. Vanligt er at tann, sum við fundarlok
býður til fundar næsta ár, eisini skjýtur upp
evni til umrøðu. Eg segði, at nú høvdu vit
havt til viðgerðar, hvussu fremmandaorð
skuldu verða stavsett. Hevði tað ikki verið
sum nakað einaferð at tala um, hvussu vit
skapa nýggj orð á heimligari grund - burtur
úr tí tilfeingi, sum í málinum sjálvum er, úr
teimum møguleikum, sum í málinum liggja.
Uppskotið fekk góða undirtøku, og hetta var
so statt umrøðuevnið á fyrsta norðurlendska
málfundinum, ið varð hildin í Føroyum. Tað
var í august 1984.
Alt gekk avbera væl í hond. Føroyar eru
eitt vælsignað land at vísa blíðskap í, tá ið
veðrið er til vildar. Og tað var tað. Einasti
regndagur var, meðan vit sótu á fundi. Men
tað var ikki bert til tað ytra, at fundurin var
væl eydnaður. Hetta evni, sum vit høvdu
skotið upp, orðagerð á heimligum støði,
royndist av sonnum forvitnisligt og eggjandi
til umrøðu. Tað er ikki yvir at dylja, at á
málfundum yvirhøvur snýr tað seg mest um
áhugamál hjá miðlondunum, útryðjulondini
kenna seg stundum eitt lítið sindur uttanfyri.
Men her var viðvent. Nú vóru tað hesi
londini, sum høvdu meir at siga enn hini trý
miðlondini, tá ið nýnorskt er frároknað. Tey
mál, sum høvdu staðið í skugga av hinum
stóru, høvdu øll nýtt somu ráð í royndunum
at koma fyri seg aftur, og eini teirra vóru at
skapa nýggj orð úr egnum tilfari til tess at
búgva málini til at siga tað, ið fyrr hevði
verið ósagt ella eisini sagt á óvandaðum
blandingsmáli. Finnar og sámar nýttu sama
hátt sum íslendingar og vit, og grønlendingar
høvdu eisini gamlar royndir á hesum øki.
Nú ið grønlendska málið aftur er komið í
hásæti, fara teir at leggja doyin á at menna
tað og royna at seta heimlig orð í staðin fyri
tey donsku, sum tað hevur utt við seinastu
árini. Ein vansin var, segði grønlendski um-
boðsmaðurin, at nýsmíðað grønlendskt orð
hava lyndi til at gerast ov long og óviðførlig,
tí at tað hevur verið væntað av teimum, at
tey skuldu lýsa alt fyribrigdið ella hugtakið,
tey vóru um - nakað soleiðis skilti eg tað,
hann segði. Nú hugsaðu teir um at nýta teld-
ur til at gera orð. Tey skuldu fylgja grøn-
lendskum mállógum, men vera stutt og
snøgg. So kundi verða samtykt, hvat tey
skuldu merkja. Hetta er framferðarháttur,
ið tykist okkum løgin og fremmandur, men
er vist ikki heilt ókendur aðrastaðni. Mær
hevur verið sagt, at telda eitur ral á estiskum
máli, og at hetta er hissini myndað orð uttan
samband við nakað annað orð í málinum.
Fyrilestrarnir á hesum fyrsta norðurlendska
málfundi í Føroyum eru prentaðir í árbókini
Sprák i Norden 1985. - Fleiri søgdu mær
bæði tá og seinni, at hetta var besti mál-
fundur, tey høvdu verið á, og tað var so
hjartaliga sagt, at eg fari at halda, at tað var
ikki bara hól.
Eitt úrslit av hesum fundi er eitt rann-
sóknartiltak, ið ætlað er at fremja við heit-
inum „Purisme og demokrati". Tað er Erik
Hansen professari í Keypmannahavn, ið er
komin við uppskotinum. Ætlanin er at vita
eftir, um orð skapað á heimligum støði eru
lættari hjá fólki yvirhøvur at skilja enn tey
fremmandu og gera samfelagið gjøgnum-
skygdari og tí meira fólkaræðisligt. Hetta
man fara at vera torfør kanning at fremja í
verki, men forvitnisligt verður at frætta um
úrslitið, um nakað verður.
Tað er ikki yvir at dylja, at illa gongst
mangan hjá norðurlandafólki at skilja hvørt