Fróðskaparrit - 01.01.1989, Qupperneq 71

RÆTTARMÁLIÐ í FØROYUM
75
samtykt, at øll lógaruppskot á tingi hereftir
skuldu samtykkjast á føroyskum og donsk-
um máli.
Samráðingar í 1946 og 1947 um stjórnarstøðu
Føroya og heimastýrislógin
I tíðarskeiðinum januar-mars 1946 fóru í
Keypmannahavn fram drúgvar samráðingar
millum umboð fyri donsku stjórnina undir
forsæti av forsætismálaráðharranum Knud
Kristensen og umboð fyri teir politisku
flokkarnar á løgtingi. Tilfarið frá hesum
samráðingum er til skjals og er prentað í
Løgtingstíðindum fyri 1946. Tað var serstak-
liga tann stjórnarliga støðan hjá Føroyum,
sum varð viðgjørd. Málspurningurin varð tó
eisini umrøddur.
í skrivi dagsettum 26. januar 1946, ið varð
undirskrivað av Thorsteini Petersen, segði
føroyska sendinevndin sína hugsan um,
hvussu samráðingarnar áttu at verða skip-
aðar, og nevnd vórðu tey øki, sum áttu at
viðgerast, undir bókstøvunum A-O. Mál-
spurningurin er nevndur og er sundur-
greindur soleiðis: 1. Lógarmál, 2. Rættar-
málið og málið innan umsiting, 3. Málið í
skúla og kirkju v.m. Ynskið um hesa manna-
gongd varð tikið til eftirtektar, og fóru síðan
samráðingar fram, har tey ymisku málsøkini
vórðu viðgjørd. Málspurningurin varð við-
gjørdur á fundi 1. februar. Poul Petersen
nevndi á fundinum, at føroysk lógaruppskot
tey seinnu árini høvdu verið tilevnað bæði á
føroyskum og donskum máli. Hetta kundi
bera við sær tulkingariva. Hetta var óheppið,
og hevði Fólkaflokkurin ta prinsipiellu
støðu, at lógarmálið átti at verið føroyskt.
Sum eina millumloysn kundi hann hugsað
sær skjal við danskari umseting av lógar-
tekstinum. Sama grundsjónarmið hevði
flokkurin viðvíkjandi rættarmálinum og
málinum innan umsiting. Petur Mohr Dam
vísti á, at gongdin í málspurninginum var
væl hóskandi at vísa gongdina í viðurskift-
unum millum Føroyar og Danmark. Hann
vildi ganga inn fyri eini skipan, sum forðaði
fyri, at stríðið helt fram. Nú var føroyska
málið viðurkent á øllum økjum. Hann
ásannaði, at tulkingarivi kundi stinga seg
upp, tá ið lógir vórðu orðaðar á tveimum
málum, men hevði kortini samtykt í hesi
loysn av praktiskum orsøkum. Kristian
Djurhuus helt fyri, at ein og hvør, sum møtti
í rættinum, hevði høvi til at tosa føroyskt
mál, sum dómarin skuldi skilja, og bókað
kundi verða á báðum málum. Johan Poulsen
førdi fram, at Sambandsflokkurin ikki hevði
nakra prinsipiella støðu viðvíkjandi lógar-
og rættarmálinum. Avgerandi fyri flokkin
var spurningurin um rættartrygd. Ut frá
teimum munnligu samráðingunum um tey
ymisku málsøkini gjørdi stjórnin eitt upp-
skot til skipan dagfest 25.2.1946. Viðvíkj-
andi málspurninginum stóð í uppskotinum
sum pkt. 4: „Det færøske Sprog anerkendes
sammen med Dansk til Anvendelse i Skole
og Kirke, i den færøske Administration og
som Lov- og Retssprog med de Begræns-
ninger, som følger af praktiske Hensyn og
Hensynet til Rigets Enhed.“ Uppskotið varð
lagt fram á einum samráðingarfundi 1. mars.
Thorstein Petersen helt ikki, at málspurn-
ingurin var loystur við uppskotinum frá
stjórnini. Hann nevndi, at hóast tað í skatta-
umsiting løgtingsins bert vóru 2 danir og 16
føroyingar, so fór øll avgreiðsla her fram á
donskum. Sýslumenninir, sum tosa føroyskt,
skriva allir frágreiðingar hjá føroyingum
niður á donskum máli. Tað fanst ikki eitt
alment oyðublað í Føroyum, sum ikki var
orðað á donskum máli. Umboð Javnaðar-
floksins gjørdu sítt egna uppskot, dagfest 10.