Fróðskaparrit - 01.01.1989, Page 126

130
FØROYSK KLÆÐIR
allarminst nú, tó hendir av og á, at kota-
vaðmal fæst til keyps.
í juni 1890 stóð henda lýsing í Føringa-
tíðindum: „Almikið kotavaðmal kann seljast
í Havn til góðan prís, um tað er væl úr hond-
um komið. Óvanda vaðmal vil eingin keypa.
Vaðmal til vakstramannakot eigur at vera 5
alin langt og 1 alin breitt“.
í juli 1892 er aftur eitt hjartasuff um kota-
vaðmal: „Kotavaðmal er nú ikki at fáa í
Havn, hvørki fyri góð orð ella peningar. Tað
vadmal, sum hevur verið í krambúðunum
herfyri, hevur illa verið athyggjandi, bæði av
óvanda ull og illa tøvt.“
Knappatroy ggj an
Lucas Debes sigur einki um troyggjuna.
J.Chr. Svabo skrivar um stuttan svartan
vaðmalsvest, ið verður brúktur uttan á rand-
utum kalamankesvesti. Hann sigur tó einki
um knappar. J. Landt harafturímóti gevur
greiða frásøgn um troyggjuna: „Til daglig
Brug haves nu i de senere tider næsten al-
mindelig en ulden Trøje, som er bunden eller
knyttet af flere Kulører, men den opskjæres
foran og bruges snart med, snart uden
Overslag, men dens Kanter og Knaphuller
belægges med røde uldne Bánd, og dens
Knapper er af Been eller støbte af Tin“.
C.J. Graba skrivar einki um knappatroyggj-
una. H.J.J. Sørensen sigur troyggjuna vera
myrkabláa og bundna.
H.M. Debes skrivar: „Tað mest vanliga nú á
døgum er antin myrkablá einlitt ella myrka-
blá og ljósablá troyggja, men í seinastu øld
og longri aftur í tíðina var vanligt við reyðum
og bláum troyggjum“. H.M. Debes sigur
brúðgómstroyggjuna hjá langabba William
Heinesen vera reyða og bláa við tí stóra
stríputa mynstrinum, sum stendur í bindi-
bókini.
Elsa Bærentsen gevur í Varðanum greiða og
góða frágreiðing um einlitta knappatroyggju
eftir frásøgn frá Binu á Hellu í Kvívík.
Fornminnissavnið eigur fleiri knappa-
troyggjur uml. 150 ára gamlar. Eina myrka-
morreyða kotalíknandi, við 12 tinknappum
hvørjumegin, við myrkabláum knappholum,
kantaðum við myrkabláum bregdaðum
bandi. Eina heilt myrkabláa, ið gongur yvir í
tað svarta, við 14 knappholum og 13 mess-
ingarknappum hvørjumegin. Troyggjan
hevur repskant framman og um kragan. Eitt
skreyteintak. Eina aðra heilt myrkamor-
reyða yvir í tað svarta við 11 knappum og
knappholum hvø-;umegin, eitrandi fínt
spunnan og bundna.
Knappatroyggjan nú á døgum er myrka-
blá einlitt, aloftast úr føroyskum tógvi, tøvd
og litað ella mynsturbundin myrkablá og
ljósari blá, ofta úr útlendskum tilfari. Tann
blái liturin er vorðin í so fagur í mun til tann
vakra indigobláa. Mynstrini, ið brúkt verða,
finna vit í „Føroyskum bindingarmynstr-
um“. Mynstur nr. 1 undir „mannstroyggju-
mynstrum" verður ofta kallað kirkjubø-
mynstrið eftir troyggjuni hjá Jóannesi bónda.
Troyggjan hevur 12 knapphol og 12 silvur-
knappar hvørjumegin, verður heft í ovastu
knappholum hvørjumegin við stimaknapp-
um úr silvuri. í einstøkum føri havi eg sæð
troyggju við eyka silvurstima niðast um.
Knappholini verða seymað við reyðum ella
tí myrka botnlitinum í troyggjuni, eins og
kantað verður við bregdaðum bandi upp
framman og um kragan.