Fróðskaparrit - 01.01.1989, Blaðsíða 83

HVUSSU EIGUR KIRKJUMALIÐ AT VERA?
87
fyri, hann fór úr løgtinginum, kemur hetta
fram í einum brævi17 til Jákup Dahl, og tað
er ongantíð nøkur illneiting frá hansara síðu
móti málbúnanum hjá Dahl.
Heldur ikki Fríðrikur Petersen vildi góð-
taka eitt nógv danskt ávirkað mál. Og eina-
ferð beyð hann sær til at bøta um málbúnan
í nøkrum sálmum, sum søkt var um at syngja
til eina gudstænastu18. Hann var ikki nøgdur
við tann føroyska málbúnan, men tíverri
havi eg ikki funnið viðmerkingar hansara og
veit tí ikki, hvat hann hevði at finnast at. Og
hvussu vandin Fríðrikur var málsliga, kunnu
vit sannføra okkum við at lesa yrkingar han-
sara.
Victor Danielsen setti sína týðing upp
móti Dahls av málsligum grundum. Vit skulu
nú kanna eftir, hvørjar hugsanir lógu aftan-
fyri, at Jákup Dahl týddi, sum hann gjørdi.
Einki er funnið um týðingarhátt ella prin-
sipp í tilfarinum hjá Dahl, meðan hann
umsetti, men sjálvsagt hevur hann eins og
ein og hvør annar, sum ger slíkt arbeiði, gjørt
sær sínar tankar, soleiðis sum eg havi greitt
frá, at Victor Danielsen hevur gjørt.
í 1942, bert tvey ár áðrenn hann doyði,
skrivaði hann sínar endurminningar viðvíkj-
andi kirkjumálinum. Dahl hevur ikki latið
hetta prenta og heldur ikki ætlað, at tað
skuldi prentast í tí líki, tað var skrivað.
Endamálið er at savna og skriva niður upp-
lýsingar, sum ikki eru at finna í teimum
skjølum, sum hoyra til tey ymisku málini.
Tað, sum Dahl sigur um málið, serliga um
orðatilfarið, er í sambandi við umtalu hans-
ara av mótuppskotinum hjá Sørensen prósti
til ritualtýðingina hjá Dahl, sum eg havi
nevnt frammanundan, og eisini at Sørensen
vildi hava, at kirkjumálið skuldi vera tað
sama sum talumálið.
Dahl skrivar um „at nýta forn orð og at
gera nýggj orð“19, og tað ríkar mál okkara.
Um orðasmíð sigur hann: vit kunnu og vit
skulu evna nýggj orð „eftir málsins egnu
lógum“ „burtur úr tí tilfari, vit hava framm-
anundan í málinum“. Um at brúka forn orð
tekur hann soleiðis til: „at vit ikki skulu vera
bangnir fyri at taka orð úr kvæðunum; tí at
kvæðini eru livandi mál enn dagin í dag, við
at tey vera jú kvøðin á hvønns manns
munni“. I hesum viðfangi kann eg nevna, at
Heðin Brú segði um týðingina hjá Viderø av
GT, at hann válkaði sær í kvæðamálinum.
Hvat so um hetta seinasta, sum Dahl sigur
um kvæðini, at tey eru á hvønns manns
munni, er og ikki, so er tað greitt, at Dahl í
sínum týðingum bæði ger nýggj orð og finnur
gomul orð fram úr gloymskuni, í staðin fyri
at velja tann møguleika, sum hann eisini
nevnir, at taka orð úr øðrum málum og geva
teimum eitt „so dánað føroyskt snið“. Dahl
nevnir ikki her, hvat mál hann hevur í huga-
num. Tað var heldur ikki neyðugt. Tað er
øðrumegin danskt-norskt, sum fleiri vildu
hava sum støði undir føroyskum kirkjumáli.
Hinumegin er tað íslendskt, sum Dahl og
onnur, sum hildu seg til hammershaimbska
málarvin, vóru skuldsettir fyri at skriva.
Eins og Victor Danielsen hevur Dahl ikki
skrivað hetta fyrr enn fleiri ár eftir, at hann
var liðugur at týða NT - tó skal sigast, at
hann týddi úr GT næstan so leingi, hann
livdi. Vit mugu tí eisini í hesum føri spyrja,
um tað var hetta sjónarmið, sum Dahl týddi
eftir, ella hann sær hetta sum eitt ideal, eftir
at hann er liðugur við NT.
Her eru vit so heppin, at vit hava eitt svar,
um ikki frá Dahl sjálvum, so frá Gudmundi
Bruun so tíðliga sum í 1919, t.e. áðrenn Dahl
av álvara fór undir týðingararbeiði sítt við
útgávu av samanhangandi skriftum í NT fyri
eyga, men kortini hevði hann longu tá, í