Fróðskaparrit - 01.01.1989, Page 50

54
FØROYSKA MÁLNEVNDIN
nýggj orð - góð, gomul orð kunnu verða
tikin upp aftur við nýggjari merking), lease
og leasing: líggja og lígging, heale og healing:
heila og heiling. Útlendsku orðini leggja ofta
á okkum ta treyt, at vit skulu seta føroyskt
orð uppímóti, og eydnast tað ikki, er lætt at
tann kenslan kemur upp, at føroyskt er so
fátækt, at tað megnar ikki at orða hetta
nýggja hugtak. Hartil er at siga, at føroyskt
kann ofta siga tað stutt og greitt í einum
orði, sum onnur mál mega siga í langari
umskriving. Málini eru ikki soleiðis gjørd, at
samsvar er ímillum orð fyri orð. Tí eru
krøvini, ið verða sett máli okkara ofta
órættvís, tá ið útlendsk orð troka seg fram.
Hvat skulu vit eitt nú gera við yvirskriftina
nonfood í handilslýsing, sum annars er mest
um matvøru. Ikki matur? Ikki etandi? ella
hvat? Best var at víst tílíkum óbodnum
gestum durafjórðingin, tí hvat skil er í at
lýsa við onkrum, sum ikki er? Skilir ikki
hvørt mansbarn, at gløs og skálir eru ikki
etandi, uttan at NON FOOD stendur uppi-
yvir? Men eftir sita vit við eini ómegdar-
kenslu, tí okkara mál er ikki so smidligt sum
onnur!
Nevndin skal royna at forða fyri, at mál-
spilla, sum er um at taka seg upp, festist. Ja,
hvat er har til ráða at taka. Nevnast kunnu
málkvøldini saman við tíðindafólki, sum
málnevndin helt fram við. Vanligt var at
senda frágreiðing frá fundunum út til lim-
irnar aftaná. Sum tíðin leið komu alt færri á
hesar fundir, tí tíðindafólk hevur nógv um at
vera, og ikki var lætt at finna kvøld, ið hóv-
aði øllum. So var á heysti í fyrra árið eftir
samráð við nevndina í blaðmannafelagnum
gjørt av at steðga eina tíð við fundunum,
men so skuldi nevndin í staðin av og á senda
limunum eitt lítið málbræv. Úrslitið var hetta
lítla einfalt skrivaða blaðið Orðafar - bræv
frá málnevndini. Vón okkara er at fáa tað út
eina ferð um mánaðin. Tað verður sent lim-
unum í blaðmannafelagnum ókeypis og eis-
ini øðrum áhugaðum. Brævið viðger ymist,
ið nevndin heldur krevja viðmerking, og tað
er ikki so lítið - ivaleyst er at skriva um.
Fyrimyndin fyri Orðafari eru tey smábløð
ella -brøv, sum málráðgevarnir hjá útvørpum
og sjónvørpum í Norðurlondum senda
starvsfólkinum í hesum fjølmiðlum við ráð-
um og leiðbeiningum. Islendska og svenska
útvarpið hava málráðgevar í starvi, hini hava
málfrøðingar uttan fyri stovnarnar, ið skulu
lurta eftir ávísum tali av sendingum og senda
viðmerkingar sínar í hesum umrøddu mál-
brøvum. Hetta verður hildin vera sjálvsøgd
og neyðug tænasta, og øll sigast vera fegin
við hana. Útvarp og sjónvarp í íslandi og
Noregi hava harumframt málstevnuskrá við
útgreindum reglum um málburð í hesum
fjølmiðlum. Fremst í báðum stendur, at
málið í útvarpinum eigur at vera fyri fyri-
myndar. „Allt málfar í Ríkisútvarpinu á að
vera til fyrimyndar“, „Norsk rikskring-
kasting skal vere eit føredøme i rett norsk
sprákbruk" - soleiðis stendur fremst í mál-
reglunum. Okkara útvarp og sjónvarp
kundu lært eitt sindur av hesum! Tey hava
fingið kunnleika um hesar málreglur.
Eini ráð til at royna at forða fyri út-
breiðslu av málvillum er at tala at - ringja
ella skriva - í góðari tíð. Nakað gera vit av
hesum, men tað er viðkvæmt evni, tí skjótt
er at verða illa kendur, og almennur stovnur
sum málnevndin er, eigur at sýna kurteisi og
royna ikki at gera fólk firtið. Tað vanliga er
at ringja til teirra, tú kennir, og sum tú veitst
taka tað ikki illa upp. Besti lekidómurin er
fyribyrging, og øll sum starvast í fjølmiðl-