Ritsafn Lögrjettu - 01.01.1915, Blaðsíða 3

2
tekningarlaust um heim allan. Slík
kenning er, aS órannsökuðu máli, svo
ótrúleg, aS þaS er ekki nema sann-
gjarnt aS heimta af þeim, er hana
flytja, aS þeir leggi fram rökin. En
af því aS jeg býst viS aS biS yrSi
á sönnunum frá þeim fyrir þessu fá-
ránlega undantekningar-eSli íslands,
sem þeir halda fram, þá ætla jeg í
þetta sinn aS lofa þeim aS beina
sinni spurningu til mín, þó hún ó-
sanngjörn sje.
ÁSur en vjer nálgumst svariS, verS-
ur nauSsynlegt aS litast nokkuS um,
bæSi í tíma og rúmi.
Þegar vjer fengurn sjálfsforræSi
í fjármálum, áriS 1874, voru tímamót
i sögu þjóSarinnar. Saga verklegra
framfara frá landnámsöld og fram
aS því ári var fljótsögS. Rjettást
hygg jeg aS hún verSi sögS meS
tveim orSum :AlgerSkyrstaSa.
Vitanlega samfara örlitlu iSi ýmist
fram eSa aftur. En menningarlöndin
höfSu aSra sögu aS segja, ekki síst
frá næstu áratugunum þar á undan,
eftir aS eimskip og járnbrautir komu
fram á sjónarsviSiS. Þar höfSu als-
staSar orSiS stórkostlegar framfarir,
sem höfSu aukiS auSlegS þjóSanna
langt fram úr því, sem menn hafSi
óraS fyrir áSur. Vjer vorum komn-
ii aftur úr, vorum orSnir langt á eft-
ir öllum menningarþjóSum i verk-
legum efnum og öllum atvinnurekstri.
Þetta er nú öllum kunnugt. En má-
ske er ekki öllum ljóst, h v a S
1 a n g t vjer vorum orSnir á eftir
tímanum. Mætti skýra þaS meS einu
dæmi.
í byrjun 19. aldar gerSu fræSimenn
þá uppgötvun, aS flestar þjóSir í
RorSurálfunni, og nokkrar í Austur-
álfunni, eru runnar af sama stofni,
eSa eiga kyn sitt aS rekja til frum-
þjóSar einnar, sem lifaS hefur endur
fyrir löngu, rniklu fyr en vjer höfurn
nokkrar sögur af, líklega um þaS
leyti er eiröldin hófst í heiminum,
þegar mennirnir fyrst fóru aS nota
málma til vopna og verkfæra. ÞaS
voru málfræSingarnir, sem drýgstan
skerfinn lögSu til þessarar merki-
legu uppgötvunar, meS því aS þeir
fundu skyldleika rnilli tungumála
þjóSanna, og varS sannaS, aS sá
skyldleiki stafaSi af skyldleika milli
þjóSanna sjálfra. Þær höfSu kvíslast
út frá frumþjóSinni eins og heill ætt-
bálkur, og er þjóSbálkur þessi nefnd-
ur ýmist hinn ariski eSa indóevróp-
iski. Mönnum er enn ókunnugt um
hvar frumþjóS þessa þjóSbálks hefur
búiS, en ýrnsa vitneskju hafa menn
um þaS, hvernig menningarástand
hennar hefur veriS áSur en afspring-
ur hennar byrjaSi aS kvíslast frá
henni. Þær upplýsingar má m. a.
fá úr tungumálunum. Ef allar hin-
ar skyldu þjóSir nú á tímum hafa
sama orSstofn i heiti einhvers
hlutar, þá kemur þaS vitanlega af
því, aS frumþjóSin átti nafniS til, og
þá hlaut hún líka aS eiga hlutinn, og
nota hann. Þannig rná sjá, aS frum-
þjóSin hefur haft uxa, kýr, hunda,
geitur, svín og kunnaS aS vefa. Og
hún hefur notaS vagna. En áriS 1874
etfir Krists burS var notkun vagna
ekki til á íslandi. Hún var svo ger-
samlega lögS niSur, og þaS fyrir
lóngu, aS ef nafniS á vagninum hefSi
ekki geymst í bóklegum fræSum þjóS-
arinnar, þá hefSum viS núna seinustu
árin orSiS aS búa til n ý y r S i yfir
þetta þarfa þing, sem forfeSur allra