Ritsafn Lögrjettu - 01.01.1915, Blaðsíða 37

3Ó
kominn tími til atS taka ákvörSun
um, hvort henni skuli komiS í fram-
kvæmd eSa ekki. Og ef mönnum
skyldi þykja tiltækilegt aö koma
henni i framkvæmd, þá virSist sá
tími, sem nú stendur yfir, vera aS
ýmsu leyti ekki illa fallinn til
þess. Mestur hluti hins svonefnda
,,mentaSa“ heims hefur nú haft þegn-
skylduvinnu í meir en mannsaldur, og
notaS bæSi hana og mikinn hluta af
tekjum ríkissjóSanna og hugviti snill-
inganna til þess aS æfa sig sem allra
best og undirbúa undir manndráp í
siórum stíl og allskonar eySilegging-
ar. Og nú er veriS í óSa önn aS njóta
ávaxtanna af þessum fádæma full-
komna undirbúningi. Ekki væri þaS
ósnoturt dæmi öSrum til fyrirmynd-
ar, ef ein hin minsta þjóSin tæki nú
upp þá nýbreytni, aS nota krafta
þegnskylduvinnunnar til friSsamlegra
framfarastarfa. Eftirtekt mundi slíkt
vekja meSal þeirra manna — og þeir
cru ekki fáir — sem nú eru hugsi um
framtíS siSmenningarinnar i heimin-
um, og ekki þyrftum vjer aS bera
kinnroSa fyrir þá athygli, sem þessi
nýbreytni vekti.
Hvers virSi er þá þegnskylduvinn-
an, ef henni t. d. væri nú allri beint
aS járnbrautarlagningum í nokkur
ár ?
Gerum ráS fyrir aS þegnskyldu-
tími hvers manns væri hálft sumar,
þannig aS helmingurinn af mannafla
hvers árgangs ynni fyrri hluta sum-
arsins, en helmingurinn seinni hluta
sumarsins. Styttri en þetta má vinnu-
tíminn ekki vera .svo framarlega sem
nokkur von á aS vera til aS menn geti
vanist aga og aS vinna í flokki sjer til
r.okkurs gagns. Hins vegar er óhent-
ugt aS gera vinnutímann lengri, nema
því aS eins aS hver maSur sje látinn
vera heilt sumar, en þaS mundi senni-
lega þykja of þung kvöS á mönnum
fyrst um sinn. MeS hálfs sumars
vinnu ætti aS vera hægt aö fá 50
vinnudaga hjá hverjum manni; verk-
rS yrSi aS fæSa mennina, þar sem þeir
vinna kauplaust, og má þá meta vinnu
hvers manns 2 kr. á dag, eSa 100
kr. yfir þegnskyldutímann. MeS nú-
verandi fólksfjölda landsins mætti
áætla tölu verkfærra karlmanna í
hverjum árgangi frá 18—22 ára full
700, og er þá þegnskylduvinnan 70
þús. kr. virSi á ári fyrir vinnuþiggj-
andann, en hvers virSi hún er sem
uppeldis- og þroskunarmeSal fyrir
vinnuþegnana, þaS kemur ekki þessu
máli viS. Þessu hossar nú ekki hátt
upp i járnbrautarkostnaS, en er þó
óneitanlega eitt af því, sem umtals-
mál getur veriS aS nota til ljettis.
4. ÚrræSi fátæklingsins.
Þegar eignalítill maSur, sem þó er
kominn dálitiS á veg meS aS auka
efni sín, vill ráSast í eitthvert sjer-
staklega arSsamt verk, sem liann tel-
ur vera ábatavænlegt, en er ofvaxiS
fjárhag hans í svipinn, verSur þaS
venjulega úrræSiS hjá honum, aS búa
sig undir framkvæmdina meS þvi aS
spara saman svo mikinn hluta af
kostnaSi verksins, aS afgangurinn
verSi ekki fjárhag hans og láns-
trausti ofvaxinn. Þetta úrræSi getur
náttúrlega komiS til mála hjer gagn-
vart járnbrautarlagningum. Ef á-
byggilegar áætlanir um lagningar-
kostnaS liggja fyrir, er þaS einfalt
rentureikningsdæmi aS reikna út, hve
mikiS þarf aS spara saman áSur en
byrjaS er á lagningunni, til þess aS