Ritsafn Lögrjettu - 01.01.1915, Blaðsíða 51

50
allri. Býsna mikill munur er á meöal-
kúnum og bestu kúnum, því aö t. d.
mjólkuöu io nythæstu kýrnar í Gnúp-
verjahreppi 1912—1913 aö meöaltali
3420 kg. yfir árið, og gáfu 149 kg-.
af smjöri hver. Sje hvert kg. af
smjöri metið á kr. 1.60, og hvert kg.
mjólkur smjörlaust á 3 au. — en það
er sama sem hvert kg. nýmjólkur
væri metið á 9.2 au. — fæst verð með-
alársnytarinnar kr. 204,88.
En hvaö fá þá bændurnir fyrir
mjólkina, hvað mikið af henni geta
þeir gert að verslunarvöru með þeim
samgöngutækjum, sem nú eru?
Um það fæst vitneskja úr skýrsl-
um rjómabúanna. Árið 1910 voru í
rjómabúunum á Suðurlandsundir-
ltndinu 4950 kýr og „kúgildi“. I öll-
um rjómabúunum voru búin til sam-
tals 119280 kg. af smjöri, eða að með-
altali fyrir hverja kú 24,1 kg. Það
samsvarar h. u. b. smjörinu úr 4950
kúm í 100 daga, enda var meðalstarfs-
tími smjörbúanna um 100 dagar. Með
áöurnefndu smjörverði gerir þetta 38
kr. 56 au. fyrir hverja kú, og er það
ekki fimti hluti af'verði ársnytarinn-
ar. Svo selja sum héimili dálítið af
vetrarsmjöri til Reykjavíkur, en það
ei í heild sinni lítið, því að það verð-
ur ekkert úr smjörframleiðslunni á
smáu heimilunum, nema þann tímann,
sem rjómabúin starfa fyrir þau.
Að ekki er verslað með meira en
þetta af ársnytinni, stafar af því, að
samgöngurnar gera ómögulegt að
koma ööru á markaðinn en sumar-
smjörinu. En það er auðsjeð hverj-
um manni, að þessi afurðasala er of
lítil til þess að nautgriparæktin geti
aukist fram y'fir það, að undanrenn-
ing, áfir og vetrarmjólk sjeu í nokk-
urn veginn fullu veröi til heima
neytslu. Enda sýnir það sig, að aukn-
ing nautgriparæktarinnar og ræktun
landsins er svo hægfara, aö fremur
mætti kallast kyrstaöa.
Ræktun landsins.
Er þá nokkur framfaravon? Er
þessi kyrstaða ekki skapadómur, sem
grundvallast á einhverjum ókostum
landsins, sem ekki veröur úr bætt, og
vjer komum ekki auga á?
Vjer skulum fyrst líta á, hvort skil-
yrðin til þess að framleiða fóöur
handa miklu fleiri kúm en nú eru á
Suðurl., í raun og veru eru fyrir
hendi, og athugum þá fyrst Flóa-
áveituna fyrirhuguðu.
Stærð áveitusvæöisins er talin
16950 hektarar. Kostnaðinn áætlaði
Thalliitzer 600000 kr., en miklar von-
ir eru taldar til aö komast megi af
með minni upphæð. Þessar 600 þús.
kr. samsvara kr. 36.40 fyrir hvern
hektar áveitulands.
Hvað mundi þessi áveita gefa af
sjer? Það er erfitt að segja, en þar
sem Hvítá flæðir yfir engjar nú (á
vetrum) fást, eftir þvi sem mjer hef-
ur veriö skýrt frá, 12—20 hestar af
engjadagsl. (75 kg. hver). Tökum
lægstu töluna, 900 kg. af engjadagsl.;
það samsvarar 1600 kg. af liektar;
If ggi Íe& 3200 kg.'— eða tæpl. 43
hestb. — í kýrfóðrið, þá fæst 1 kýr-
fóður af hverjum 2 hektörum, eða af
áveitusvæðinu alls um 8500 kýrfóð-
ur. Útheyskapur á þessu svæði nemur
nú á að giska 1500 kýrfóðrum, svo
að viðaukinn er 7000 kýrfóður.
Ræktunarkostnaðurinn tæpar 90 kr.
á kýrfóðrið.
Vjer skulum nú gera ráð fyrir að