Ritsafn Lögrjettu - 01.01.1915, Blaðsíða 7

6
sem bíður upp á þolanleg eSa meöal-
lífsskilyröi, ekki lakari en þaö. Þær
mestu kröfur, sem gera má til fólks-
ins í þessu efni, eru þær, aö meöan
veriö er aö vinna aö fullkomnun at-
vinnuveganna, vinna aö því aö skapa
þau skilyrði fyrir velmegun og hag-
sæld, sem þetta land vantar en önnur
lönd hafa, — á meðan láti menn sjer
lynda vonina um góöa framtíð í stað-
irin fyrir vissuna um hagsæla nútið.
En aö ætlast til þess af mönnum, að
þeir striti viö atvinnugrein undir ó-
viðunandi skilyröum, og á n v o n a r
u m að skilyrðin veröi bætt, það er
sama sem að heimta af fólkinu að þaö
lifi eins og hugsunarlausar skepnur.
II.
Hvað líður landbúnaðinum ?
Landbúnaðurinn hefur frá land-
námstíö verið mesti atvinnuvegur ís-
lendinga, og er það enn, því að eft-
ir manntalinu frá 1910 stunda hann
51 af hverju hundraði allra lands-
manna, en næstmesta atvinnuveginn,
fiskiveiðar, stunduöu aðeins 18J/2 af
hverju 100. Auk þess, sem landbún-
aðurinn þannig hefur verið og er
m e s t i atvinnuvegurinn, þá er hann
einnig u p p á h a 1 d s-atvinnuvegur
landsmanna, að því leyti, að allir, er
á slík mál minnast, óska að liann megi
halda áfram aö skipa öndvegissætið
meðal atvinnuveganna, bæði vegna
þess, að starfsemi hans er fastari
böndum bundin viö landið sjálft
heldur en starfsemi hinna atvinnuveg-
anna, og þó ekki síður vegna hins,
aö friðsemi og festa sveitalifsins er
miklu betri gróðrarstöð fyrir b o r g-
a ralegar dygðir hjá hverri
upprennandi kynslóð, heldur en
hringiöa fjölmennisins í borgum og
fiskiverum. í þessu liggur ekki og
á ekki aö Hggja nein hnúta eða neinn
kali til kaupstaðarbúa eöa fiskimanna.
Þaö liggur t. d. opið fyrir öllum, sem
augu hafa til að sjá með, að marg-
falt erfiðara er að temja börnum og
unglingum s p a r s e m i í kaupstað
heldur en i sveit — en sparsemin er
mikilveröust allra borgaralegra
dygða. Þannig mætti halda áfram að
telja, en það liggur fyrir utan mál-
efni það, sem hjer er til umræðu.
Hvaöa lífsskilyrði eru þá þessum
aðalatvinnuvegi landsmanna boðin ?
Eru honum boðin sömu skilyrði og
og samskonar atvinnuvegi i öðrum
löndum? Er vérið að knýja hann
fram til sömu fullkomnunar og hina
atvinnuvegina í landinu? Fiskiveið-
arnar eru annaðhvort nú þegar, eða
óðara en nokkurn varir, komnar á
hiö fullkomnasta stig, sem þekkist i
heiminum. Þeim er það öllum ljóst,
sem fást viö okkar unga botnvörp-
ungaútveg, útgerðarstjórum, skip-
stjórum, skipshöfnum og fiskverk-
unarfólki, hverjum einasta manni er
þaö full-ljóst, að hann ætlar ekki aö
slanda aö baki neinurn manni neins-
staöar í heiminum í sínu starfi, og
sjerstaklega er öllum stjórnendum
það ljóst, að þeir ætla að nota öll
hin fullkomnustu tæki og tilfæring-
ar til atvinnurekstursins. F u 11 k o m-
1 e g a j a f n f æ t i s ö 11 u m ö ð r-
u m — o g h e 1 s t f e t i n u f r a m-
a r, það er sigurorð þessa atvinnuveg-
ar. Og þótt iðnaðurinn sje enn i
bernsku, þá þori jeg að fullyrða að
hann letrar sömu einkunnarorð á