Ritsafn Lögrjettu - 01.01.1915, Blaðsíða 20

10
fjöldinn árin 1880, 1890, 1901 og 1910
er tekinn eftir manntölunum þau ár,
og er rjettur, og þess vegna eru töl-
urnar þau árin feitletraöar. Mann-
fjöldinn 3 síöustu árin er áætlaöur,
miöaö viö .ámóta árlega fjölgun
(0.91 pct.) eins og var frá 1901 til
1910. En mannfjöldinn hin árin er
tekinn eftir manntölum presta, og er
yfirleitt of lágt talinn (viö síöasta
manntal munaöi h. u. b. 200, viö næst-
siöasta manntal um 1200, sem presta-
skýrslurnar þau ár geröu mannfjöld-
ann minni en manntölin). Tekjur og
gjöld landsjóðsins eru tekin eftir
landsreikningunum, nema tvö síðustu
áriu, en þær tölurnar á jeg aö þakka
fjármálaskrifstofu stjórnarráösins, og
úpphæðir, sem teknar liafa verið að
láni, ekki taldar meö tekjumegin
Þessi tafla er býsna lærdómsrík,
sje hún vel athuguð. Hún segir sögu
þjóðarinnar í þessi 38 ár að ýmsu
leyti betur, en gert yröi annars í
löngu máli. En út í það skal jeg ekk-
ert fara. Þaö er að eins aftasti dálk-
urinn, sem getur skýrt dálítið það
mál, er hjer liggur fyrir. Fyrsta lög-
gjafarþingið endurreista kom saman
1875, og það samdi fjárlögin fyrir
fjárhagstímabilið 1876—77. Land-
sjóðstekjurnar reyndust rúmar 4 kr.
á mann, en sem betur fór voru þó
gjöldin enn þá minni. Ef þeir þing-
mennirnir 1875 heföu verið spuröir
aö, hvort landiö væri fært um fyrir-
tæki, sem kostaði 10—12 kr. á mann
árlega, þá hefðu þeir haft góðar og
gildar ástæður til að svara nei. En
svo fór nú sarnt, að tæpum 30 árum
siðar, eitthvað 1904 til 1905, v o r u
landsjóðstekjurnar orðnar 10 kr.
hærri á mann, heldur en þeirra fjár-
lög geröu þær. Og viti menn, næst
þar á eftir liðu ekki nema 8—9 ár —
þá voru tekjurnar orðnar e n n þ á
ö ð r u m 10 kr. hærri á mann. Halda
menn að þær hætti nú að vaxa? Nei,
verið þið alveg rólegir. N æ s t u
10 k r ó n u r n a r á m a n n k o m a
1 í k a, þær koma hvort sem nokkrar
járnbrautir verða bygðar eða ekki.
En það stendur ekki alveg á sama
hvort næstu tiu krónurnar eru bútað-
ar sundur í allrahanda meira eða
minna skemtilegan óþarfa, eða þeim
er varið til þess að búa svo um aðal-
atvinnuveg þjóðarinnar, að framtíð
lians sje jafn-örugg, eins og framtíð
annara atvinnuvega rneðal siðaðra
þjóða. Það verður rnunur á gjald-
þolinu, eftir því til hvers landsjóðs-
tekjunum er varið. Þaö af landsjóðs-
tekjunum, sem varið er í gagnslaus-
an óþarfa, hvort sem það er nú til
þtss að látast kenna grísku, eða til
þess að leggja gagnslausan vegar-
spotta, eða eitthvaö annað — það
íje er tekið út úr veltunni hjá gjald-
endunum, tekið írá þeim, gert þeim
arðlaust. En það fje, sem varið er til
annara eins nytsemdarfyrirtækja og
járnbrauta, til þess að losa landsmenn
við samgönguteppu, horfellishættu,
eldsneytisskort og áburðarskort —
það er ekki tekið frá gjaldendunum.
Það er sett á vöxtu fyrir þá sjálfa.
Það er lagt i fyrirtæki, sem gefur
þeim, gjaldendunum sjálfum, miklu
meiri tekjur, miklu hærri vexti, held-
ui en þeir gætu fengið af þvi í nokkr-
um sparisjóði eða í veltunni hjá sjer
sjálfum.
Mjer fyrir mitt leyti finst það ekki
vera nokkurt efamál, að landssjóðs-
tekjurnar á mann muni halda áfram
2*
L