Ritsafn Lögrjettu - 01.01.1915, Blaðsíða 41

40
kvæma fyrst fullnaöarrannsókn þá
um lagninguna, sem alþingi hefur nú
tvívegis synjaö um fje til. Ef hún
staSfestir þá nitSurstöðu, að þessar
brautir fáist fyrir rúmar 4 milj. kr.,
þá er jeg fyrir mitt leyti ekkert
hræddur við að byggja þær á land-
sjóðs kostnað fyrir lánsfje, jafnskjótt
og lán fæst meö aðgengilegum kjör-
um. Landsjóður mundi leggja í á-
hættu vexti og afborganir fyrst um
sinn í nokkur ár, sennilega 200,000
til 240,000 kr. á ári, og sú upphæö er
ekki ofvaxin fjárhag landsjóös að
mínu áliti, ef gætilega er með hann
farið að ööru leyti, og ekki eytt fje
til óþarfa. Mjög sterkar líkur eru,
svo ekki sje ofmikið sagt, fyrir því,
að þessi árgreiðsla landsjóðs fari
bráðlega minkandi. í fyrsta lagi eru
allar líkur fyrir því, að eftir fá ár
fari brautin að gefa af sjer tekjur,
sem nema talsverðu umfram rekstur
og viðhald, og koma þær þá til ljettis
upp í vexti og afborganir. 1 öðru lagi
má fá tekjur af verðhækkun fast-
eigna, sem nema talsverðu þegar
nokkur ár eru liðin frá byggingu
brautarinnar, ef að líkindum lætur, og
koma þær tekjur þá einnig upp í ár-
greiðslurnar. í þriðja lagi opnar þessi
braut leið að ýmsum þeim fossum
landsins, sem álitlegast er að taka til
notkunar; liggur t. d. fast fram hjá
Sogsfossunum, sem eru meðal hinna
allra álitlegustu, og eru eign land-
sjóðs að nokkru leyti; þaðan er einn-
ig tekjuvon, þótt óvissa sje um hve
langt verður eftir þeim tekjum að
bíða. Hjer við bætist svo það, að sú
blómgun atvinnuveganna, sem hlýt-
ur að fylgja þessari gagngerðu sam-
göngubót, eykur vitanlega einnig
gjaldþol landsjóðs. Þessar ástæður
gera það að verkum, að mjer sýnist
ekki vera neitt ógætilegt að byggja
jjessa braut fyrir eintómt lánsfje,
eins og hagur landsjóðs og lands-
manna er nú. En ef einhverjum þyk-
ir þetta samt eklci nógu gætilegt, þá
er að byrja á því að safna saman
einhverjum hluta verðsins, áður en
farið er að byggja brautina. Það get-
ur lika talist skynsamleg byrjun.
Máske er rjett að geta þess, að
það er mögulegt að gera byrjun
til járnbrautarlagningar hjer í enn þá
smærri stíl en hjer var talað um. Það
er með þvi að byrja á járnbraut milli
Reykjavíkur og Hafnarfjarðar. Sú
braut getur staðið og starfað sem
sjálfstætt fyrirtæki, án þess að aðrar
brautir sjeu gerðar um leið. Engar
rannsóknir hafa verið gerðar henni
viðvíkjandi, en lengdin mundi líklega
verða um 10 til 12 km., og horfurnar
á því að hún bæri sig ekki sem verst-
ar, vegna hinnar miklu fólksumferð-
ar. En sú braut hefði enga þýðingu
fyrir aðra en þessa tvo kaupstaði, og
með henni fengist engin reynsla um
það, hvort straumur fólks og fjár úr
sveitunum stöðvast við samgöngu-
bæturnar, hvort menn sjá sjer fært
að snúa sjer að ræktun landsins með
alvöru. Sú almenna þýðing, sem þessi
brautarspotti hefði, ef byrjað væri á
honum sjerstaklega, væri einkum
í ])ví fólgin, að nokkur verkleg æfing
fengist bæði í brautarlagningu og
rekstri, og kæmi sú æfing vitanlega
að notum þegar haldið væri áfram
brautarlagningum. Og þótt þessi
brautarspotti geti starfað einn út af
fyrir sig, þá kemur hann ekki að
fullum notum fyrir Hafnarfjörð fyr