Ritsafn Lögrjettu - 01.01.1915, Blaðsíða 5

4
er hitt víst, aö þeir lögöu hiklaust á
brautina, hófu eftirreiöina á eftir
gamla samferöafólkinu, sem síöar
mun aö vikið. Og ef vjer lítum á,
hvað okkur hefur sótst í áttina, siöan
1874, þá fer aö veröa vandalaust að
sjá það, að vjer eigum ekki aö láta
framsókn vora enda meö svefni i
einhverjum þeim áfangastaö, sem
forgönguþjóðirnar eru nú búnar aö
yfirgefa, heldur eigum við að halda
áfram í striklotu þangað til viö ná-
um þeim.
Hvað erum við þá komnir áleið-
is síðan 1874? Jeg byrja á þvi síö-
asta, sem jeg nefndi áðan, þaö er
skipakostur og sjómenska. Eftir
900 ára kyrstöðu, eða vel það, höf-
um við nú á tveirn áratugum tekið
svoleiöis sprett, að fiskifloti vor er
að gæðum fullkomlega á við fiski-
flota hverrar annarar þjóöar, og að
stærð meiri en flestra annara aö til-
tölu við fólksfjölda, og þó svo hrað-
vaxandi, að öllum finst þetta, sem nú
er, vera aðeins örlítil byrjun. Fiski-
menska öll á hæsta stigi. Nýtísku-
verslunarfloti aö myndast, og efast
enginn urn að hann muni vaxa hratt
uns hann hefur náð fullri stærð eft-
ir fólksfjölda. Hið eina, sem enn er
áfátt í þessurn efnum, er það, að vjer
getum ekki smíðað gufuskipin sjálf-
ir. En það er eins víst eins og 2 og
2 eru 4, aö þaö líða ekki nema örfá
ár þangað til skipasmíðastöð fyrir
botnvörpunga og skip til innfjarða-
siglinga veröur sett á stofn i Reykja-
vík. Sem stendur biður þetta eftir
því að bærinn komi sjer upp raf-
magnsstöð. Og þegar svo er komið,
stöndum vjer öðrum þjóðum jafn-
fætis í þessum efnum.
Þá nefni jeg húsageröina. Vitan-
lega vantar afarmikið á það, að enn
sje búið aö byggja nóg af nýtísku
húsum fyrir landsmenn, og óvíst hve
fljótt það gengur, er meðal annars
komið undir því, hve vel sækist fram
á öðrum sviðum. En hitt er víst, að
nú erum við byrjaðir að byggja jafn-
traust hús og aðrar þjóðir. Vjer höf-
um lært þaö núna á síðustu 10 ár-
unum, og það má telja að nú fyrir
4 árurn síðan sje þetta byggingarlag
— steinsteypuhúsin — orðið hið al-
menna byggingarlag alþýðu í land-
inu. Mikið er eftir ógert, en svo langt
er komið, að þau hús, sem vjer nú
byggjum, eru eins varanleg og yfir-
leitt eins vönduð eins og þau hús,
sem bygð eru í samkynja tilgangi eða
til sörnu nota í menningarlöndunum.
Allir vita að það tekur tíma að húsa
alt landið að nýju. En hverjum dett-
ur í hug að þjóðin hætti, fyr en öll
hennar hús eru orðin jafngóð eins og
hús annara þjóða? Það var ekki von
að neinn þyrði að hugsa slíkt stór-
ræði 1874, sem það að húsa alt land-
ið með ramgerðum steinhúsum. Það
var afsakanlegt, þó menn sæu ekki
þ á hvert var takmark og ætlunar-
verk þjóðarinnar í þessari grein. En
þeirn mönnum er engin bót mælandi,
sem ekki sjá takmarkið nje skilja
ætlunarverkið n ú.
Fleira má nefna. Símasambandið
við umheiminn og innanlands. Hvar
stóðurn vjer í þvi efni 1874? Hvar
stóðum vjer fyrir einum 10 árurn
siðan? Landið var einmana úti i hafi,
líkast einstæðingi, sem allir hafa
gleymt, og landsmenn húktu liver á
sinni þúfu, án þess að vita neitt hvað
heiminum leið og hvað þeirra eigin