Ritsafn Lögrjettu - 01.01.1915, Blaðsíða 63

Ö2
svo aö oröi um þetta í Manntali á ís-
landi 1910, bls. VI.: „Minni gamalla
manna á íslandi var ákaflega bágljor-
iö á fyrri öldum. Þeir mundu yfir-
leitt aldrei neitt frá neinu ári, nema
því síðasta. Síöasti veturinn var æfin-
lega haröasti og versti veturinn sem
þeir muna. Öll önnur harðindi eru
hálfgleymd eöa fallin í hálfgert dá
i minni manna.“ — Mjer finst rnikiö
liæft i þessu.
Austfjarðaannáll segir, aö vetur-
inn 1279 væri svo harður, að sjóinn
kringum alt ísland lagði, svo fara
mátti meö eykjum margar milur
sjávar á helluís. Slíkan frosta- og
haröindavetur mundi þá eriginn, því
„fætur frusu undan fullfeitum sauö-
um og hrossum." Látum þetta hafa
fult gildi.
Ellefu árum siöar (1291) kom svo
mikill snjóa- og frostavetur, að eng-
inn mundi þvilíkan. Er þó eigi getið
um venju fremur frosinn sjó. Tuttugu
og tveimur vetrum síðar (1313) kom
svo harður vetur, að enginn miindi
þvílíkan. „Þá frusu fætur undan
sauðum og hrossum fullfeitum".
Nú var veturinn 1279 gleymdur.
Svo kom harður vetur 1348, að
„elstu menn mundu engan þvilikan“.
Þeir menn, sem voru 15 vetra 1279,
hafa þá (1348) verið 84 ára. Vafa-
lnust allmargir þá á landinu svo
gamlir menn. Slæmur hefur þessi
síöasti vetur hlotið að vera, úr þvi
aö hinir þrír voru betri. „Lengi getur
vont versnaö". — En lýsingin á veör-
áttufarinu bendir þó alls eigi á það.
Ef jafnsatt er sagt um þá alla, hefur
fyrsti veturinn (1279) verið þeirra
harðastur.
Höldum enn áfram. Þrír vetrar
komu í röð allir jafnharðir (1371,
72 og 73) og mundu engir menn aðra
þrjá vetur þeim jafnharöa. Tveim-
ur árum síðar (1375) kom svo harö-
ur vetur, að enginn mundi þvílíkan.
„Þá var allur jDeningur að þrotum
kominn á þorra!“ Næsti vetur (1376)
var svo harður, að enginn mundi því-
líkan! Og veturinni377 var svo harð-
ur, að „allur fjenaður var að þrot-
um kominn á þorra!“ — Hvorki þarf
djúpt eða langt að grafa til þess að
finna hjer öfgarnar.
3. S j ö á r a harðindi. í bón-
aibrjefi frá Alþingi 1631 móti „kaujD-
höndlunartextanum“, segja lögrjettu-
menn, að gengið hafi yfir ísland sjö
ára harðindi frá 1624—1631. — En
hvernig voru þessi sjö ár? Þaö má
fá vissu um þau.
Veturinn 1624 var mjög haröur frá
veturnóttum til jóla. Á þessum harð-
indakafla segir Björn á Skarðsá, aö
„fjelli nær allur útigangspeningur,
sem ekki hafði hey.“— Bændur þoldu
ekki 9 vikna skorpu eftir marga góða
undangengna vetra (1618, 19, 20, 22
og 23) og meðal sumur. Eftir nýjár
1624 kom sá blíðuvetur, að fuglar
urþu eggjum á góu og sóley var út-
Sprungin i Skagafirði fyrir sumar-
mál. Vorið var gott og grasár sæmi-
legt, en víða slæm nýting á heyjum.
Veturinn 1625 var all|)ungur, vor-
ið kalt en grasvöxtur þó bærilegur.
Þennan vetur „fjell allur peningur
manna, sem ekki hafði hey.“ — Vet-
urinn áður fjell nálega alt, en hve
mikið gat þann vetur fallið ? Hví
voru bændur heylausir, eftir allgott
sumar, úr því útigangspeningur fjell
svo þennan 9 vikna vetur?
Veturinn 1626 var meðalvetur aö