Ritsafn Lögrjettu - 01.01.1915, Blaðsíða 65

Ó4
engin hús ætluS. Aldrei gátu bændur
lært neitt af harSinda- og horfellisár-
unum. Þegar skepnurnar fækkuðu,
ljetu menn sig alment litlu skifta,
hvort þaö sem eftir lifSi var vel
trygt meS heyjum fyrir næsta vetur.
Þetta sjest af því, aS skepnufellir
verSur ár eftir ár þótt vetrar sjeu
eigi mjög harSir og grasár og nýting
ljærileg. Breyta vildu fáir út af þess-
ari gömlu venju, aS hafa aS eins hús
og hey handa nautgripum, lömburn
og reiShestum.
Jeg get ekki felt undan aS minnast
a þaS, sem Páll Vídalín segir i rit-
gerS um ViSreisn íslands 1695:
„Menn lieyrSu (1695) alla barma sjer
yfir þeim mörgu og miklu landplág-
um, sem dundu yfir þjóSina, en ekki
varS vart viS, aS nokkur hugsaSi um
nokkur úrræSi, enginn sagSi eitt ein-
asta orS, hvernig menn ættu þá aS
komast á laggirnar aftur og hvernig
menn ættu aS sjá sjer farborSa gegn
slikum áföllum í framtíSinni. Þegar
hin fyrsta angist var farin meS ísn-
um og sjórinn varS auSur og fór aS
gefa arS af fiskiveiðunum, kom svo
stórkostleg gleymska - yfir flesta
menn, aS menn skyldu ætla, aS eigi
hefSi hin minsta hætta átt sjer staS.“
(Deo, regi, patriæ = GuSi, konung-
inúm og föSurlandinu bls. 13.)
5. Krosstrje bresta sem
önnur trje. Til er brjef frá ÞórSi
biskupi Þorlákssyni, sem hann reit
ÞormóSi Torfasyni 25. júlí 1680. í
því er þetta: „Á umliSnum vetri hafa
stórharSindi gengiS yfir alt þetta
land meS peningsfelli." — Sami
maSur reit Bjarna Magnússyni aS
Munkaþverá 7. mars 1681 á þessa
leiS : „Næst fyrirfarandi ár (1680) var
meSalár og eigi þaS lakasta." Brjef-
ritarinn er hjer eigi vel samkvæmur
sjálfum sjer, ella eru meSalár hans
eigi góS.
Þá greinir mikiS á um árferði
Hannes Finsson og Jón Espólín.
Mestu munar 1789. Hannes segir, aS
sá vetur hafi veriS b 1 í S u r meS
hægviSrum til sumarmála, þó stund-
um kæmi nokkurt frost. En Jón seg-
ir: Veturinn 1789 var harSur frá
nýjári, en betri fyrir sunnan. BáSir
þessir merkismenn lifSu þennan um-
rædda vetur, en annar átti heima á
NorSurlandi en hinn á SuSurlandi.
Þar í liggur munurinn. En þeim átti
þó báSum aS vera vorkunarlaust, aS
vita betur um veturinn alment og
dæma hann ekki eftir veSráttu eins
eSa tveggja landsfjórSunga. En ekk-
ert er algengara en þetta fyrir þeim,
sem um árferSi hafa ritaS.
Jón prestur Egilsson aS Völlum
reit meSal annars í Biskupaannál:
„ÞaS var manna mál aS (um 1580)
nær eitthundraS hestar af öllu til-
reiknuSu hefSi tilfalliS af töSu af öll-
um túnum í Eystra- og Ytrahrepp í
Árnessýslu og eigi utan hundraS og
tuttugu í Landmannahreppi á Rang-
árvöllum. 'Næsta ár þar á eftir var
þaS grasminna, aS þá fengust í öllum
Biskupstungum og Ytrahreppi eigi
utan hundraS hestar af töSu.“ —
Þetta má telja hinar mestu öfgar, aS
hjer um bil 1—2 töSuhestar fáist af
hverju túni. Ótrúlegt aS nokkur maS-
ur gæti slegiS svo snöggt tún, eSa
reitt saman svo sem eitt gott fang
töSu af tveggja dagsláttu bletti. —
Þessari sögusögn trúir presturinn og