Vísir - 17.06.1944, Page 114

Vísir - 17.06.1944, Page 114
114 VlSIR — Þ J ÓÐHÁTÍÐ ARBLAt) Gamlí og nýi tímínn í kirkjubyggingum á Islandi. Vinstra meg- in er torfkirkjan á -Viðimýri i Skagafirði, en hægra megin ein af nýjustu kirkjum þessa lands, Akureyr- arkirkja. en er nú orðið full 4 ár. Enn- fremur hafa állmargir guðfræði- kandídatar farið utan til fram- haldsnáms og notið til jæss styrks úr Sáttmálasjóði. Með lögum nr. 18, 1931, er jjjónandi prestum gel'inn kost- ur á styrk til utanfara, eftir því sem fé er til veitt á fjárlögum. Sama ár voru sett lög um bóka- söfn prestakalla. Bæði þessi lög mættu verða prestum og söfn- uðum að verulegu gagni, en hafa ekki enn komið til fram- kvæmda nema að mjög tak- mörkuðu leyti. Réttur safnaðanna til þess að velja sér prest, hefir mjög verið aukinn með prestskosningalög,- unum frá 3. nóv. 1915. Hafa, samkvæmt þeim, allir safnaðarmenn, karlar og kon- ur, 21 árs eða eldri, rétt til þess ý að kjósa sér prest úr hópi um- , ^sækjenda. Er sá prestur löglega kjörinn, er fær helming greiddra atkvæða eða þar yfir, enda greiði þá fullur helmingur sókn- armanna atkvæði, þeirra, er á kjörskrá eru. Fái enginn um- sækjandi nægilegt atkvæða- magn, er brauðið veitt að fengn- um tillögum biskups. Aðalvenj- an mun þó sú, að sá fær brauð- ið, er flest hefir hlotið atkvæði, svo segja má, að söfnuðirnir séu einráðir um prestavalið. Guðsþjónustur og helgisiðir. Nokkrar breytingar hafa orð- ið 'á guðsjj.jónirstuformi og helgisiðum á j>essu tímabili. Helgisiðabók kirkjunnar, sú, er Pétur biskup Pétursson samdi árið 1869, hefir tvívegis verið endurskoðuð eða endur- samin, fyrst 1910 og síðan aft- ur 1934. Hefir Jiar ýmsu verið l>reytt, bæði að þvi er snertir sjálft guðsþjónustuformið og einstakar kirkjulegar athafnir. Orðalag hefir verið samrýmt hinni nýju biblíuþýðingu, en sú þj'ðing úr frummálunum var gerð af ýmsum hinum lærðustu og ágætustu guðfræðingum vorum og prentuð í heild árið 1912. Var sú þýðing mikið verk og vandasamt, en hefir j)ó að flestra dómi tekizt mætavel og orðið Jieim til sóma, er að verk- inu unnu. Kirkjusöngurinn hefir tekið afar miklum breytingum á síð- astliðnum 70 árum. Árið 1874 voru flestallar kirkjur landsins hljóðfæralausar, söngurinn var einraddaður, og bæði sálmar og sálmalög fx-emur fáskrúðug. Um 1840 eignast dómkirkjan í Reykjavík fyrsta orgelið, er komið befir í kirkju hér á landi. Var Pétur Guðjohnsen ráðinn til þess að leika á það, fyrstur kix-kjuorganleikai’a á Islandi. Vanxx hann merkilegt braut- í’yðjandastarf á sviði kirkju- söngsins og gaf út tvær kirkju- söngsbækur, aðra með einrödd- uðurn, hina með þrírödduðum sálnxalögum. Nokki’u síðar tók svo fjórraddaði söngurinn að ryðja sér til rúms í kirkjunum. Árið 1886 kemur svo út ný sálmabók og bættust þá þjóð- inni fjölda nýrra og fagurra sáhna, er margir urðu brátl mjög vinsælir og dáðir af þjóð- inni. Nú eru sæmileg hljóðfæi’i í flestum kii’kjxxm landsins og i sumum ágæt, og hefir jxetta orðið mjög til jxess að efla og bæta kirkjusönginn. Á allra síð- xxstxi árum hefir vaknað nýr söngálxugi meðal safnaðanna og stofnaðir. Má jxað einkum þakka söngnxálastjóra þjóðkirkjunnar. Sigui’ði Birkis, en það embætti var stofnað fyrir fáxim.árum. Félagsmál presta. Um 1874 voru félagsleg sanx- tök pi-esta svo að segja engin í landinu. Að vísu var árlega háð prestastefna (synodus) að tilhlxitan biskups, en bún var venjulega fásótt og oft lítið meira en nafnið tómt. Þetta fer þó nokkuð að breytast þegar kemur fram um aldamótin, og á síðustu ái’um hefir presta- stefnan verið mjög fjölsótt og þar í’ædd þau mál, er ktístin- dóm og kirkju vai’ðar og efst hafa verið á báugi á hverjum tíma. Árið 1918 var stofnað Pi’esta- félag Islands og eru meðlimir þess flestallir prestvígðir menli á landinu. Sérstakar deildir þessa félags hafa síðan verið stofnaðar í fjórðungum lands- ins. Prestafélagið er ekki aðeins stéttarfélag í þröngri merkingu jxess orðs, heldur hefir jxað einn- ig látið ýms kristindóms- og menningarmál mjög til sín taka. Það gaf út ágætt ársrit um 15 'ár, Prestafélágsritið, sem naut mikilla vinsælda. Síðar var því breytt í mánaðaxrit og Jiá sfækkað allverulega. Nefnist það Kirkjuritið og flytur ái’lega fjölda greina urn ýmisleg efni, svo og kirkjulegar fréttir, ljóð og sálma. Enn fremur hcfir fé- lagið gelið út allmargar bækxxr, jxar á meðal safn af bugvekjunx eftir flesta pi’esta landsins, er nú mun vera uppselt. Kirkjuleg’ nxálgögn. Kirkjuleg blöð og tímarit Iiafa allmörg verið gcfin út á jiessu tímabili. Síra Þórarinn Böðvarsson og síra Hallgrímur Sveinsson, síð- ar biskup, gáfu út Kirkjutíðindi fyrir Island árin 1878 79. biskups, kom út 1891 -97, og aftur frá 1906—17 undir nafn- inu Nýtt kirkjublað. Br. Jón Helgason, siðar Iiislc- up, gaf út ritið „Verði ljós“ ár- in 1896--1904. „Bjarmi“, kristilegt heimilis- blað, hóf göngu sina 1906 og hefir komið út síðan. Háskólastúdentar í guðfi’æði- deild gáfu út mánaðarritið „Straumar“ um nokkurt skeið. Loks hóf „Kirkjublaðið“, und- ir ritstjórn núverandi bisknps, göngu sína i maí 1943. Er það hálfsmánaðarblað í stóru broti, fjölbreytt að efni og vandað að frágangi. Prestafélagsritsins og Kix-kjui’itsins hefir áðuí verið getið. Andlegar stefnur og horfur. Islendingar eru yfirleitt frenx- ur dulir í skapi, íhugulir og ekki skjótteknir til álirifa eða fylgilags við sértrúarstefnur, enda hafa Jxær aldi’ei átt hér miklu gengi að fagna. Þjóðkirkjan er og hefir vei’ið rúmgóð .og frjálslynd, og á svæsnuxix trúmáladeilunx hefir hér fremur lítið Ixorið. Átök urðu að vísu nokkur um skeið milli liinnar „gömlu“ og „nýju“ guðfræði, einkum um og eftir aldamótin. Þær deilur hafa síð- an mjög hjaðnað og ekki vald- ið neinum verulegum klofningi í kirkjunni. Báðar Jxessar stefn- ur eiga að vísu enn sína á- kveðnu fylgismenn, en Jxeir hafa látið deilurnar víkja fyrir hin- um sameiginlegu verkefnum. Katólskt trúboð var liafið hér á landi skönxmu fyx’ir aldamót- in síðustu, en hefir til Jxessa bor- ið mjög lítinn áfangur. Söfnuð- ur aðventista er einnig mjög fá- mennur, og annarra sértrúar- flokka gætir hér vart, svo telj- andi sé. Fríkirk j usöf nuðir allf j öl- mennir eru í Reykjavík og Hafnarfirði, en Jxar er um enga sértrúarflokka að ræða, lieldur cr Jxaf stai’fað algjörlega á Jxjóð- kirkj ugrundvelli. Spíritismi og guðspeki liafö eignazt nxai’ga unnendur og vini hér á síðustu áratugum. Til engra teljandi áreksti’a liefir Jxó komið milli Jxessa fólks og Jxjóð- kirkjunnar, enda er meginþori’i Jxeirra, sem þessar stefnur að- lxyllist, meðlimir þjóðkirkjunn- ar. Kirkjusókn í landinu er talin háfa þorrið nokkuð á síðari ár- um. Veldur Jxar unx ekki tóixx- læti eitt um trúarcfni, heldur Ixæði fækkun kirkna og presta í landinu, og ekki síður liitt, að fólksfækkun á sveitaheimilun- um hefir gert kirkjusókn örð- ugri og nxargs konar félags- skapur og skemmtanir, er eigi var áður á völ, taka upp tíma fólksins og draga liugi Jiess frá kirkjunni. Ymislegt bendir til þess nú, að kirkjulegur áhugi sé nú vax- andi með þjóðinni. Styrjöldin hefir þegar sjmt veilur nútíma- nxenningarinnar svo glöggt, að eigi vei’ður unx villzt. Fleirum og fleirum er að skiljast Jxað, að sú alhliða viðreisn, sem hefja ber að styrjaldarlokunx, verður að byggjast á meginhugsjónum Krists. Stór og vegleg hlutverk virð- ast Jxví bíða kirkjunnar á næstu Kirkjublaðið, undir ritstjórn sérstakir kirkjukórar víða verið Þórhalls Bjarnasonar lektors og
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Vísir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.