Vísir - 17.06.1944, Qupperneq 114

Vísir - 17.06.1944, Qupperneq 114
114 VlSIR — Þ J ÓÐHÁTÍÐ ARBLAt) Gamlí og nýi tímínn í kirkjubyggingum á Islandi. Vinstra meg- in er torfkirkjan á -Viðimýri i Skagafirði, en hægra megin ein af nýjustu kirkjum þessa lands, Akureyr- arkirkja. en er nú orðið full 4 ár. Enn- fremur hafa állmargir guðfræði- kandídatar farið utan til fram- haldsnáms og notið til jæss styrks úr Sáttmálasjóði. Með lögum nr. 18, 1931, er jjjónandi prestum gel'inn kost- ur á styrk til utanfara, eftir því sem fé er til veitt á fjárlögum. Sama ár voru sett lög um bóka- söfn prestakalla. Bæði þessi lög mættu verða prestum og söfn- uðum að verulegu gagni, en hafa ekki enn komið til fram- kvæmda nema að mjög tak- mörkuðu leyti. Réttur safnaðanna til þess að velja sér prest, hefir mjög verið aukinn með prestskosningalög,- unum frá 3. nóv. 1915. Hafa, samkvæmt þeim, allir safnaðarmenn, karlar og kon- ur, 21 árs eða eldri, rétt til þess ý að kjósa sér prest úr hópi um- , ^sækjenda. Er sá prestur löglega kjörinn, er fær helming greiddra atkvæða eða þar yfir, enda greiði þá fullur helmingur sókn- armanna atkvæði, þeirra, er á kjörskrá eru. Fái enginn um- sækjandi nægilegt atkvæða- magn, er brauðið veitt að fengn- um tillögum biskups. Aðalvenj- an mun þó sú, að sá fær brauð- ið, er flest hefir hlotið atkvæði, svo segja má, að söfnuðirnir séu einráðir um prestavalið. Guðsþjónustur og helgisiðir. Nokkrar breytingar hafa orð- ið 'á guðsjj.jónirstuformi og helgisiðum á j>essu tímabili. Helgisiðabók kirkjunnar, sú, er Pétur biskup Pétursson samdi árið 1869, hefir tvívegis verið endurskoðuð eða endur- samin, fyrst 1910 og síðan aft- ur 1934. Hefir Jiar ýmsu verið l>reytt, bæði að þvi er snertir sjálft guðsþjónustuformið og einstakar kirkjulegar athafnir. Orðalag hefir verið samrýmt hinni nýju biblíuþýðingu, en sú þj'ðing úr frummálunum var gerð af ýmsum hinum lærðustu og ágætustu guðfræðingum vorum og prentuð í heild árið 1912. Var sú þýðing mikið verk og vandasamt, en hefir j)ó að flestra dómi tekizt mætavel og orðið Jieim til sóma, er að verk- inu unnu. Kirkjusöngurinn hefir tekið afar miklum breytingum á síð- astliðnum 70 árum. Árið 1874 voru flestallar kirkjur landsins hljóðfæralausar, söngurinn var einraddaður, og bæði sálmar og sálmalög fx-emur fáskrúðug. Um 1840 eignast dómkirkjan í Reykjavík fyrsta orgelið, er komið befir í kirkju hér á landi. Var Pétur Guðjohnsen ráðinn til þess að leika á það, fyrstur kix-kjuorganleikai’a á Islandi. Vanxx hann merkilegt braut- í’yðjandastarf á sviði kirkju- söngsins og gaf út tvær kirkju- söngsbækur, aðra með einrödd- uðurn, hina með þrírödduðum sálnxalögum. Nokki’u síðar tók svo fjórraddaði söngurinn að ryðja sér til rúms í kirkjunum. Árið 1886 kemur svo út ný sálmabók og bættust þá þjóð- inni fjölda nýrra og fagurra sáhna, er margir urðu brátl mjög vinsælir og dáðir af þjóð- inni. Nú eru sæmileg hljóðfæi’i í flestum kii’kjxxm landsins og i sumum ágæt, og hefir jxetta orðið mjög til jxess að efla og bæta kirkjusönginn. Á allra síð- xxstxi árum hefir vaknað nýr söngálxugi meðal safnaðanna og stofnaðir. Má jxað einkum þakka söngnxálastjóra þjóðkirkjunnar. Sigui’ði Birkis, en það embætti var stofnað fyrir fáxim.árum. Félagsmál presta. Um 1874 voru félagsleg sanx- tök pi-esta svo að segja engin í landinu. Að vísu var árlega háð prestastefna (synodus) að tilhlxitan biskups, en bún var venjulega fásótt og oft lítið meira en nafnið tómt. Þetta fer þó nokkuð að breytast þegar kemur fram um aldamótin, og á síðustu ái’um hefir presta- stefnan verið mjög fjölsótt og þar í’ædd þau mál, er ktístin- dóm og kirkju vai’ðar og efst hafa verið á báugi á hverjum tíma. Árið 1918 var stofnað Pi’esta- félag Islands og eru meðlimir þess flestallir prestvígðir menli á landinu. Sérstakar deildir þessa félags hafa síðan verið stofnaðar í fjórðungum lands- ins. Prestafélagið er ekki aðeins stéttarfélag í þröngri merkingu jxess orðs, heldur hefir jxað einn- ig látið ýms kristindóms- og menningarmál mjög til sín taka. Það gaf út ágætt ársrit um 15 'ár, Prestafélágsritið, sem naut mikilla vinsælda. Síðar var því breytt í mánaðaxrit og Jiá sfækkað allverulega. Nefnist það Kirkjuritið og flytur ái’lega fjölda greina urn ýmisleg efni, svo og kirkjulegar fréttir, ljóð og sálma. Enn fremur hcfir fé- lagið gelið út allmargar bækxxr, jxar á meðal safn af bugvekjunx eftir flesta pi’esta landsins, er nú mun vera uppselt. Kirkjuleg’ nxálgögn. Kirkjuleg blöð og tímarit Iiafa allmörg verið gcfin út á jiessu tímabili. Síra Þórarinn Böðvarsson og síra Hallgrímur Sveinsson, síð- ar biskup, gáfu út Kirkjutíðindi fyrir Island árin 1878 79. biskups, kom út 1891 -97, og aftur frá 1906—17 undir nafn- inu Nýtt kirkjublað. Br. Jón Helgason, siðar Iiislc- up, gaf út ritið „Verði ljós“ ár- in 1896--1904. „Bjarmi“, kristilegt heimilis- blað, hóf göngu sina 1906 og hefir komið út síðan. Háskólastúdentar í guðfi’æði- deild gáfu út mánaðarritið „Straumar“ um nokkurt skeið. Loks hóf „Kirkjublaðið“, und- ir ritstjórn núverandi bisknps, göngu sína i maí 1943. Er það hálfsmánaðarblað í stóru broti, fjölbreytt að efni og vandað að frágangi. Prestafélagsritsins og Kix-kjui’itsins hefir áðuí verið getið. Andlegar stefnur og horfur. Islendingar eru yfirleitt frenx- ur dulir í skapi, íhugulir og ekki skjótteknir til álirifa eða fylgilags við sértrúarstefnur, enda hafa Jxær aldi’ei átt hér miklu gengi að fagna. Þjóðkirkjan er og hefir vei’ið rúmgóð .og frjálslynd, og á svæsnuxix trúmáladeilunx hefir hér fremur lítið Ixorið. Átök urðu að vísu nokkur um skeið milli liinnar „gömlu“ og „nýju“ guðfræði, einkum um og eftir aldamótin. Þær deilur hafa síð- an mjög hjaðnað og ekki vald- ið neinum verulegum klofningi í kirkjunni. Báðar Jxessar stefn- ur eiga að vísu enn sína á- kveðnu fylgismenn, en Jxeir hafa látið deilurnar víkja fyrir hin- um sameiginlegu verkefnum. Katólskt trúboð var liafið hér á landi skönxmu fyx’ir aldamót- in síðustu, en hefir til Jxessa bor- ið mjög lítinn áfangur. Söfnuð- ur aðventista er einnig mjög fá- mennur, og annarra sértrúar- flokka gætir hér vart, svo telj- andi sé. Fríkirk j usöf nuðir allf j öl- mennir eru í Reykjavík og Hafnarfirði, en Jxar er um enga sértrúarflokka að ræða, lieldur cr Jxaf stai’fað algjörlega á Jxjóð- kirkj ugrundvelli. Spíritismi og guðspeki liafö eignazt nxai’ga unnendur og vini hér á síðustu áratugum. Til engra teljandi áreksti’a liefir Jxó komið milli Jxessa fólks og Jxjóð- kirkjunnar, enda er meginþori’i Jxeirra, sem þessar stefnur að- lxyllist, meðlimir þjóðkirkjunn- ar. Kirkjusókn í landinu er talin háfa þorrið nokkuð á síðari ár- um. Veldur Jxar unx ekki tóixx- læti eitt um trúarcfni, heldur Ixæði fækkun kirkna og presta í landinu, og ekki síður liitt, að fólksfækkun á sveitaheimilun- um hefir gert kirkjusókn örð- ugri og nxargs konar félags- skapur og skemmtanir, er eigi var áður á völ, taka upp tíma fólksins og draga liugi Jiess frá kirkjunni. Ymislegt bendir til þess nú, að kirkjulegur áhugi sé nú vax- andi með þjóðinni. Styrjöldin hefir þegar sjmt veilur nútíma- nxenningarinnar svo glöggt, að eigi vei’ður unx villzt. Fleirum og fleirum er að skiljast Jxað, að sú alhliða viðreisn, sem hefja ber að styrjaldarlokunx, verður að byggjast á meginhugsjónum Krists. Stór og vegleg hlutverk virð- ast Jxví bíða kirkjunnar á næstu Kirkjublaðið, undir ritstjórn sérstakir kirkjukórar víða verið Þórhalls Bjarnasonar lektors og
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140

x

Vísir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.