Morgunblaðið - 26.03.1988, Blaðsíða 50

50___________________MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. MARZ 1988_
Skattur tekinn af fæðingar-
orlofi ef allt er greitt í einu
Otækt mál, segir
heilbrigðisráðherra
GUÐMUNDUR Bjarnason heil-
brigðis- og tryggingamálaráð-
herra svaraði á fimmtudag fyrir-
spurn frá Ragnhildi Helgadóttur
(S/Rvk) um framkvæmd fæðing-
arorlofs. Ragnhildur vék einnig
að reglum um töku skatts af
greiðslum í fæðingarorlofi ög
sagðist hafa orðið þess áskynja
að þegar Tryggingastofnun
þætti það vera hagkvæmara eða
þægilegra f framkvæmd að inna
greiðslurnar af hendi allar í einu
í staðinn fyrir mánaðarlega, þá
væri tekin staðgreiðsla af því.
Ef greitt væri mánaðarlega væri
upphæðin hins vegar innan skatt-
leysismarka. Heilbrigðisráð-
herra sagðist vera sammála fyr-
irspyijanda um að þetta væri
ótækt mál.
Ragnhildur Helgadóttir spurði
heilbrigðisráðherra hvefnig háttað
væri framkvæmd þeirra ákvæða í
lögum um almannatryggingar sem
fjalla um rétt bamshafandi konu
til fæðingarorlofs, allt að 60 dögum
til viðbótar hinu lögbundna fæðing-
arorlofí, þegar hún þarf að leggja
niður störf meira en mánuði fyrir
áætlaðan fæðingartíma af heilsu-
fars- eða öryggisástæðum.
Guðmundur Bjarnason, heil-
brigðis- og tryggingaráðherra,
sagði að ef fyrst væri litið á mat
tryggingayfírlæknis kæmi í ljós að
viðmiðunarreglur væru tvenns kon-
ar. Að staðreynt væri af lækni að
um sjúkdóm væri að ræða sem ylli
óvinnufæmi í meira en mánuð fyrir
fæðingu bams og að viðkomandi
sjúkdómur væri einkennandi fyrir
meðgöngu á annan hátt. Trygg-
ingayfírlæknir hefði tekið saman
verklagsreglur þar sem taldar væm
upp 13 sjúkdómsgreiningar sem
Jómfrúræða
Hér fer á eftir jómfrúræða
Inga Björns AJbertssonar (B/Vl),
flutt í umræðu um fjárlög líðandi
árs. Vegna mistaka, sem velvirð-
ingar er beðið á, hefur birting
ræðunnar dregizt úr hófi.
Ég vil gera að umræðu þann hlut-
ann í frumvarpi til fjárlaga fyrir
árið 1988, sem fjallar um Félags-
heimilasjóð, íþróttasjóð, æskulýðs-
mál og íþróttamál. Framlög til þess-
ara málaflokka hafa verið stórlega
skert eða felld algerlega niður.
Félagsheimilasjóður er nú felldur
niður í samræmi við stefnu stjóm-
valda um tilfærslu verkefna milli
ríkis og sveitarfélaga. Sömu sögu
er að segja um íþróttasjóð. Ekki
er Ijóst á þessu stigi málsins hvem-
ig þessi tilfærsla á að fara fram.
Eðlilegt getur talist að endurskoðun
stjómsýslu fari fram, en slíkt ber
að gera í samráði við sveitarstjóm-
imar, íþróttafélög, 'ungmennafélög
og aðra er hagsmuna eiga að gæta.
Þetta hefur ekki verið gert og eru
slík vinnubrögð forkastanleg. Báðir
þessir sjóðir hafa skuldbundið sig
til að greiða hlutdeild í framkvæmd-
um sem þegar eru hafnar eru eru
misjafnlega langt á veg komnar.
Hvemig ætlar ríkisstjómin að
standa við þær skuldbindingar sem
sjóðimir hafa tekið á sig, bæði við
hann teldi falla undir ákvæðið.
Tryggingayfírlæknir hefði í mati
sínu bundið heimild til lengingar
því að sjúkdómurinn sem ylli
óvinnufæmi væri tengdur eða or-
sakaður af þunguninni. Óvinnu-
fæmi í lok meðgöngu af öðrum
ástæðum teldi tryggingayfírlæknir
að ætti að bæta með tímabundinni
örorku ' eða sjúkradagpeningum.
Viðmiðunarreglur þessar leiddu til
þess að kona sem yrði óvinnufær í
lok meðgöngutímans af heilsufars-
ástæðum sem ekki tengdust með-
göngunni t.d. vegna sjúkdóms sem
hún hefði fyrir meðgöngu eða slyss
ætti ekki rétt á lengingu fæðingar-
orlofs skv. þessu ákvæði. Hún gæti
hins vegar átt rétt á tímabundinni
örorku eða sjúkradagpeningum.
Heilbrigðisráðherra sagði að hins
vegar hefði ágreiningur risið upp
um þessa túlkun tryggingayfír-
læknis og teldu ýmsir hana of
þrönga auk þess sem hún styddist
ekki við lög því í ákvæðinu væri
ekki að fínna neina takmörkun á
því hvers konar óvinnufæmi af
heilsufarsástæðum lengingin ætti
að ná til. Þennan ágreining þyrfti
að jafna og hefði Tryggingaráð
málið til athugunar.
Varðandi framkvæmd fæðingar-
orlofs vegna óvinnufæmi af heilsu-
fars- eða öryggisástæðum sagði
Guðmundur að nýlega hefði komíð
í ljós að kona sem fengi læknisvott-
orð um óvinnufæmi af heilsufars-
eða öryggisástæðum meira en mán-
uði fyrir áætlaðan fæðingardag og
væri talin uppfylla skilyrði ákvæðis-
ins eins og tryggingayfírlæknir
túlkaði þau fengi ekki þennan við-
bótarmánuð og nú raunar tvo fyrr
en eftir að bamið hefði fæðst. Þessi
framkvæmd byggðist á því að
tryggingayfírlæknir hefði talið að
ekki væri unnt að leggja endanlegt
mat á óvinnufæmina fyrr en bamið
væri fætt. Nú nýverið hefði verið
kostnað vegna fullkláraðra verk-
efna og svo þeirra sem skemmra á
veg eru komin en klárast á næstu
ámm? Ætlar ríkisstjómin að velta
þessum skuldbindingum sínum yfir
á sveitarfélögin sem mörg ráða
ekki við þær skuldbindingar sem
þau nú standa frammi fyrir á öðrum
sviðum? Á sama tíma og framlög
til Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga hafa
verið skert er augljóst að verkefni
sveitarfélaganna verða ekki aukin
nema til komi veruleg hækkun á
tekjum til þeirra. Að fella niður
íþrótta- og Félagsheimilasjóð er
óviðunandi því íþróttir, æskulýðs-
og menningarstarf eru ekki sveitar-
stjómarmál eingöngu heldur mál-
efni héraðssambanda, íþrótta-
bandalaga, ýmissa félaga, íþrótta-
og ungmennafélaga um land allt.
Hvemig verður t.d. með íþróttahús
er íþróttabandaleg Akraness er að
reisa og treyst hefur á ríkisframlag-
ið, íþróttafélag fatlaðra og annarra
af þeim hátt á annað hundrað aðil-
um sem búið er að taka á fjárlög
ársins 1987? Nógu slæmt hefur
þótt að ríkið hafí greitt sinn hluta
óverðbætt .,i fram að þessu.
Eins og að málum er staðið í dag
annast sérstök deild innan mennta-
málaráðuneytisins samræmingu og
upplýsingar til byggjenda íþrótta-
mannvirkja, safnar upplýsingum
innanlands sem erlendis frá og veit-
Ragnhildur Helgadóttir
vakin athygli heilbrigðisráðuneytis-
ins á þessari framkvæmd útborgun-
ar og hefði málið því verið í athug-
un, en hann teldi þessa framkvæmd
óeðlilega. Hann hefði farið fram á
Alþingi í
páskafrí
FUNDUR sameinaðs þings
síðastliðinn fimmtudag var
siðasti fundur Alþingis fyrir
páska. Þorvaldur Garðar Kristj-
ánsson, forseti sameinaðs þings,
greindi frá því í lok fundarins
að næsti fundur yrði mánudag-
inn 11. aprU.
ir þar með ómetanlega þjónustu
þeim sem standa í byggingu íþrótta-
mannvirkja. Hvemig hugsa stórn-
völd sér að þessi þáttur verði leyst-
ur framvegis? Á stjóm Sambands
ísl. sveitarfélaga að setja upp nýja
þjónustumiðstöð er annast þessi
mál? Ef svo er hver á þá að borga
það?
Aðstöðumunur sveitarfélaga er
mikill. Þéir styrkir sem greiddir
hafa verið í gegnum íþrótta- og
Félagsheimilasjóð hafa víða um
land orðið til þess að hraða upp-
byggingu mannvirkja sem annars
er vafasamt að hefðu risið. Þessar
ráðstafanir koma í sjálfu sér ekki
á óvart þegar skattpíningarfrv.
þetta er skoðað þar sem einfaldlega
er alls ekki gert ráð fyrir því að
nokkur lifandi sála hafí efni á
frístundum. Allur frítími fólks á
greinilega að fara í að vinna fyrir
sköttum samkvæmt skattpíningar-
stefnu Qárlagafrv. Sennilega er
Reykjavíkurborg eina sveitarfélagið
sem getur ráðið við að framkvæma
hugmyndir hæstv. Qármálaráð-
herra Ég fullyrði að langflest önnur
sveitarfélög ráða ekki við að taka
þennan þátt að sér. Þetta mun Ieiða
til frekari byggðaröskunar í landinu
vegna þess að ungt fólk vill stunda
útiveru, íþróttir og holla tómstunda-
iðju. Það leitar til þeirra staða þar
sem bestu aðstæðumar eru og þar
Guðmundur Bjarnason
það við formann Tryggingaráðs að
framkvæmd þessa ákvæðis yrði
endurskoðuð.
Ragnhildur Helgadóttir sagði
að hún teldi þetta ákvæði eiga við
Ingi Björn Albertsson
sem fjölbreytilegustu möguleikarnir
eru á þessum sviðum.
Mikilvægt er að auknu fjármagni
sé varið til frjálsrar æskulýðsstarf-
semi í landinu. Stórauka ætti fram-
lög til æskulýðsstarfsemi á vegum
íþróttasambands íslands, Ung-
mennafélags íslands, Bandalags fsl.
skáta, íslenskra ungtemplara og
KFUM og KFUK. Starf þessara
samtaka og félaga er ómetanlegt
fyrir íslenska æsku.
Framlög til ftjálsrar iþróttastarf-
semi hafa nú verið stórskert.
íþróttasamband íslands, Ung-
mennafélag íslands og Öryrkja-
bandalag Islands standa saman að
íslenskri getspá hf. sem rekur lottó-
ið á íslandi. Þessi starfsemi hefur
gengið mjög vel, svo vel að hæstv.
fjármálaráðherra sér ofsjónum yfir
þessari velgengni og ræðst nú óm-
aklega að eigendum íslenskrar get-
spár hf. Það er blóðugt að þegar
fundin er upp ný og arðbær fjáröfl-
unarleið innan fjársveltra félaga-
þegar konan yrði að leggja niður
störf af heilsufars- eða öiyggis-
ástæðum vegna þess að hún væri
bamshafandi þó að orsökin væri
önnur en greind væri í þessum 13
liðum sem nú væri farið eftir.
Varðandi reglur um töku skatts
af greiðslu f fæðingarorlofí væri það
enn alvarlegra eftir að til sögunnar
komu reglur um staðgreiðslu
skatta. Hún hefði orðið þess áskynja
að þegar Tryggingastofnun þætti
það vera hagkvæmara eða þægi-
legra í framkvæmd að inna greiðsl-
umar af hendi allar í einu í staðinn
fyrir mánaðarlega, væri tekin stað-
greiðsla af því. En ef greitt væri
mánaðarlega hefðu greiðslumar
lent innan skattleysismarka. Þetta
væri mikið óréttlæti og efaðist hún
um að það samrýmdist lögum.
Brýnt væri að ráða bót á þessu máli.
Guðmundur Bjarnason sagðist
vera sammála fyrirspyijanda um
það að þetta væri ótækt mál og
hefði einmitt sérstakar afleiðingar
núna í sambandi við nýtt skatta-
kerfí.
Ragnhildur Helgadóttir sagðist
ekki geta stillt sig um að láta í ljós
þá ósk að ráðherra sæi til þess að
þar sem skattgreiðsla hefði verið
oftekin af þessum konum, það hlytu
að vera fá tilfelli, þá yrði það endur-
greitt nú þegar, en ekki látið bíða
f hálft annað ár.
samtaka skuli þeim vera refsað fyr-
ir framtakið. Þetta leiðir það af sér
að forustumenn félagasamtaka
hugsa sig um tvisvar áður en þeir
fara út í arðvænlega fláröflun þar
sem sýnilegt er að stefna ríkis-
stjómarinnar er að refsa dugmikl-
um samtökum.
Það er alveg ótrúlegt að fft'útíma-
þjóðfélagi seint á 20. öldinni skuli
enn vera til ráðamenn heils þjóð-
félags sem ekki skjmja mikilvægi
íþrótta. Ég vil gjaman benda á
nokkur dæmi um mikilvægi íþrótta
fyrir þjóðfélag okkar. íþróttir em
einhver besta fjárfesting sem hægt
er að hugsa sér — eða hvað halda
menn að íþróttir spari þjóðfélaginu
mikil útgjöld í heilbrigðiskerfinu?
Mikið er talað um að efla beri
forvamarstarf vegna neyslu fíkni-
ávanaefna. Er hægt að benda á
betra forvamarstarf en fram fer á
vegum íþróttafélaganna? Því verður
ekki á móti mælt að íþróttaiðkun
mótar einstaklinga og skilar hæfari
þegnum út í þjóðfélagið. Frammi-
staða íslenskra afreksmanna á er-
lendri grund er einhver albesta
landkynning sem hægt er að hugsa
sér og verður seint metið til íjár.
Ef íþróttastarfíð í landinu verður
gert nánast óvirkt eins og nú virð-
ist stefnt að er stór hætta á að
fleiri og fleiri ungmenni lendi í
ógöngum á grýttum vegi óreglunn-
ar. Það er því ljóst að íþróttir eru
þjóðamauðsyn, enda gera allar
þjóðir sér grein fyrir því og hvetja
og styðja mjög við bakið á slíkri
starfsemi í löndum sínum. Við meg-
um ekki stíga skrefíð aftur á bak.
Við verður að horfa fram á veginn.
Það verður að styrkja íþróttastarf-
semina í landinu, alls ekki að skerða
hana. Eins og hæstv. fjármálaráð-
herra kallar það hefur hann stigið
harkalega á hemlana. Ég vil í því
sambandi benda á að slíkt hefur
oft orsakað slys.
Ingi Björn Albertsson:
Aukið fjármagn til frjálsr-
ar æskulýðsstarfsemi
, . , .. . Morgunblaðiö/ólafur K. Magnússon
Fundur í samemuðu þingi. ^