Morgunblaðið - 26.03.1988, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. MARZ 1988
23
Þessi tré eru talin vera um 900 ára gömul (podokarpus).
1973 þegar Bretar gengu í Efna-
hagsbandalagið, en Ný-Sjálending-
ar höfu selt megnið af landbúnaðar-
vörum slnum til Bretiands. Nú taka
Bretar aðeins við um 60% af fram-
leiðslunni og erfítt hefur reynst að
finna ný hagkvæm markaðslönd.
Og fleira hefur komið til, svo sem
minnkandi verðábyrgð á sauðfjáraf-
urðum o.fl. Þetta hljómar kunnug-
lega."
— „En varðandi náttúruvemdar-
mál og almenn viðhorf til
þeirra...?“
„Um það má segja að þau mál
hafí líka verið tekin föstum tökum
og árangur er stórkostlegur. Þama
hefur að verulegu leyti tekist að
eigi að fá að njóta hvar í stétt eða
launaflokki sem þeir standa. Menn
verða að sjálfsögðu að hlíta ákveðn-
um leikreglum, t.d. veiðikvóta, og
heimamenn telja að þær reglur séu
yfirleitt vel haldnar og virtar. Fólk-
ið finnur að þetta er dýrmæt sam-
eign sem það vill ekki spilla og það
vill ekki glata þessum rétti. Þá em
og ströng ákvæði um að það megi
ekki selja veiddan fisk til þess að
hindra að á hann komi verðlags-
mat. Menn vilja ekki að þessi nátt-
úruauðlegð verði metin til fjár.
Sömu lög og reglur gilda um ár og
vötn í einkaeign og í ríkiseign. Og
það skal tekið fram að þama er
urmull af góðum laxveiðiám og enn
Sportveiði i ám og vötnum er öllum fijáls gegn mjög vægu gjaldi.
70 miiyónir fjár eru á Nýja-Sjálandi og hagsmunir þess og vegfarenda stangast stundum á.
Mjög hefur dregið úr gróðureyðingu og beitiland bætt með beitar-
stjórnun og áburðargjöf.
gerðir vom skipulagðar heima í
hémðum, mjög virkar gróðurvemd-
amefndir með mikið vald og sjálf-
stæði vom settar á laggimar til að
framkvæma nauðsynlegar aðgerðir.
Ný-Sjálendingar geta nú með sanni
sagt að vöm hafi verið snúið f sókn,
þótt mikið sé ógert sums staðar.
Fyrst vom beitarmálin tekin fost-
um tökum í því skyni að ná stjóm
á þeim og með samstilltu átaki
hefur það tekist mjög vel. Ég ræddi
við fjölmarga fjárbændur og til-
raunamenn- og þeir vom allir nán-
ast á einu máli um að ekkert hefði
haft eins mikil áhrif til gróðurvemd-
ar, aukinna afkasta gróðurlenda og
þar með bættrar afkomu sauðQár-
ræktar, og girðingar til beitar-
stjómunar.
Allt fé er nú í afgirtum hólfum,
stómm eða smáum, og lausganga
bú§ár heyrir mest sögunni til á
Nýja-Sjálandi. Beit á viðkvæmasta
hálendinu hefur verið hætt og hún
færð til byggða. Jafnframt var far-
in mikil herferð til að fækka villtum
grasbítum og halda flölda þeirra í
skeQum. Nú em menn teknir að
framleiða hjartarkjöt á afgirtum
svæðum og það virðist ganga vel.
Boríð hefiir verið á vfðáttumikil
svæði á láglendi á undanfömum
áratugum og með því hefur beitar-
þol landsins verið margfaldað.
Bændur hafa verið styrktir til þessa
af ríkinu en nú er verið að draga
úr þeim styrkveitingum vegna fjár-
hagsörðugleika og talið víst að stór-
lega muni draga úr slíkri áburðar-
notkun. Orsakimar má m.a. rekja
til hækkunar á áburðanrerði og
lækkunar á afurðaverði. í vaxandi
mæli verður reynt að viðhalda gæð-
um beitilandsins fyrst og fremst
með beitarstjómun og skynsamlegri
nýtingu.
Beinar aðgerðir til að hindra
frekari jarðvegseyðingu em fyrst
og fremst á sviði skógræktar. Þama
hefur verið plantað ýmsum tegund-
um tijáa sem ekki vom fyrir í
landinu á vfðáttumikil svæði og ber
hæst ýmsar tegundir og kvæmi af
fum.
Þessi plöntun hefur verið svo ör
á sfðustu áratugum að með ólíkind-
um er — ekki síst fyrir mann frá
íslandi þar sem árlegri gróðursetn-
ingu miðar svo sorgiega hægt. Og
árangurinn hefur verið stórkostleg-
ur.
Á Nýja-Sjálandi er stærsti mann-
gerði skógur í veröldinni og við það
loftslag, sem þama er, verða trén
fullvaxin til nytja á 30 ámm.
Það er athyglisvert að plöntunin
er ekki aðeins á láglendi þar sem
auðvelt er að nytja skóginn heldur
einnig í fjallahlíðum. Með því em'
slegnar tvær flugur í einu höggi —
ræktaður skógur til nytja og til jarð-
vegsvemdar. Timbur frá þessum
skógum er þegar farið að skila
umtalsverðu fé í kassann."
— „Nú berst landbúnaður f
bökkum vfðast hvar um heim —
hvemig er hann staddur þama þég-
ar á heildina er litið?“
„Þama er sama sagan uppi á
teningnum, miklir erfiðleikar blasa
við. Þeir hófust fyrir alvöm upp úr
koma f veg fyrir mengun fallvatna
og stöðuvatna og loftmengun er
nær engin, enda lítið um stóriðnað.
Þama em margir stórir þjóðgarðar
og er frábærlega vel annast um þá.
Viðhorf til landgæða á Nýja-
Sjálandi em að ýmsu fráburðin því
sem við eigum að venjast. Sem
dæmi get ég nefnt að þau viðhorf
em ríkjandi að veiði $ ám og vötnum
eigi að vera ftjáls öllum og heimil
gegn ipjög vægu gjaldi. Þetta telja
menn þar hluta þeirra lífsgæða sem
þjóðin eigi sameiginlega og allir
fleiri frábær silungsvötn.
Ég las um það í blöðunum þegar
ég kom heim að leiga fyrir dýrasta
dag í Laxá í Ásum verði 65 þúsund
krónur í sumar og er þá ekki allur
kostnaður talinn. Það lætur nærri
að þetta sé sama upphæð og kostar
að fljúga til Nýja-Sjálands og heim
aftur.
Laxveiði hér á landi er löngu
hætt að vera fyrir almenning. Hún
er orðin forréttindi sem aðeins er á
færi auðugra einstaklinga og fyrir-
tækja að njóta. Við emm að missa
hana f hendur útlendinga. Á þessu
hlýtur að vera hægt að finna flöt
þannig að landeigendur hafi tekjur
af og að þjóðin geti notið þessara
lífsgæða. Það er ekki af svo miklu
að taka hér.“
— „Hvað um Nýja-Sjáland sem
ferðamannaland?"
„Ferðamennska fer þar hraðvax-
andi og verður æ mikilvægari fyrir
þjóðarbúið. Þar er líka vel staðið
að móttöku ferðamanna. Nýja-Sjá-
land er eitthvert fegursta land sem
ég hef augum litið og það hefur svo
ótnilega margt upp á að bjóða fyr-
ir ferðamenn. Vegir em þar góðir
og samgöngumöguleikar innan-
lands með ágætum og Nýja-Sjáland
er tiltölulega ódýrt land. Loks er
fólkið í landinu alveg einstakt eins
og ég minntist á áðan.“
HV
Bandalag íslenskra
sérskólanema:
Lýsir yfir
stuðningi við
baráttu lág-
launafólks
Framkvæmdastjóm Banda-
Iags íslenskra sérskólanema hef-
ur gert eftirfarandi samþykkt á
fundi sinum:
Framkvæmdastjóm Bandalags
íslenskra sérskólanema lýsir yfir
fullum stuðningi við kröfur verka-
fólks um hækkun lágmarkslauna
upp að skattleysismörkum. Hér er
um sanngimiskröfur að ræða þar
sem öllum ætti að vera ljóst að
enginn lifir á þeim lágmarkslaunum
sem greidd em í dag. Námsmenn,
sem og aðrir þjóðfélagshópar, hljóta
að styðja svo sjálfsögð mannréttindi
sem þau, að hægt sé að lifa af tekj-
um fúllrar vinnu eða fjörutíu stunda
vinnuviku.
Hvað námsmenn varðar er þetta
einnig spuming um beina hags-
muni. Barátta námsmanna og lág-
launafólks fer ætíð saman af þeirri
einföldu ástæðu að námslán verða
aldrei slitin úr samhengi við lægstu
laun í landinu hveiju sinni. Kröfum
námsmanna um viðunandi fram-
færslu verður tæpast mætt á meðan
verkafólk þarf að sætta sig við lág-
markslaun langt undir eðlilegri
framfærslu og vinnur það þó við
undirstöðuatvinnuvegi þjóðarinnar.
Af þessu má vera ljóst að náms-
menn hljóta að styðja baráttu lág-
launafólks fyrir mannsæmandi
lífskjörum.
Leikfélag
Mosfellsbæjar:
Dagbókin
hans Dadda
Leikfélag Mosfellsbæjar er að
hefja sýningar á Dagbókinni
hans Dadda eftir Sue Townsend.
Leikstjórar eru Sofffa Jakobs-
dóttir og Svanhildur Jóhannes-
dóttir. Aðalhlutverk eru leikin
af Snorra Steingrímssyni,
Herdfsi Þorgeirsdóttur, Birgi
Sigurðssyni og Guðmundi
Davfðssyni. Þýðandi er Ragnar
Þorsteinsson en leikmynd gerði
Halldór Þorgeirsson.
Leikritið flallar um Dadda 13
ára, sem er með öðruvísi unglinga:
veiki en flestir jafnaldrar hans. í
gegnum Dadda fylgjumst við með
stormasömu hjónabandi foreldra
• hans, fólkinu í næsta húsi og mörgu
öðru, sem getur drifið á daga eins
bólugrafins unglings í Mosfellsbæ.
Upphaflega er þetta skáldsaga,
sem höfundurinn breytti sjálfur í
leikrit og unnið var sjónvarpsefni
úr því síðar. Sextán leikarar koma
fram í sýningunni og hafa fjölmarg-
ir aðstoðað við uppfærsluna.
(Fréttatilkynning)
Opinberir
starfsmenn fá
laun fyrir páska
Fjármálaráðherra hefur ákveðið
að launagreiðslur til ríkisstarfs-
manna vegna marsmánaðar og fyr-
irframgreidd laun aprílmánaðar
komi til greiðslu miðvikudaginn 30.
mars. Þann dag verður einnig
greiddur lífeyrir frá Lifeyrissjóði
ríkisstarfsmanna og Lífeyrissjóði
sjómanna.