Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1916, Síða 42

42
Finnur Jónsson
12. Elen snerist heim á leið
— laufib á pann linda —
hún lofaði guð það varð ei meir
— alt er óhægra að leysa en að binda —
Hve ágætt er ^kki þetta kvæði; það er fullkomin heild,
ekkert vantar, engu ofaukið, en þó svo stutt og kjarn-
yrt. Og Elen litla, hve skarpt kemur hún ekki fram fyr-
ir augu vor, ætíð sýngjandi, glöð og ánægð og ofboðlítið
ljettúðarfull — en um leið sjálfbirgíngsleg; hún er svo sem
viss um, að »dárinn« skal ekki fá vald á henni. Og þó
lætur hún nykurinn — hann er eflaust hugsaður hjer
sem úngur, fallegur riddari — fara á stað með sig. En
þegar til kemur, n e n n i r hún ekki að eiga hann og
elska hann, og losnar við hann — fyrir kraft þessa eina
orðs; nykurinn heitir á íslensku líka n e n n i r, og hann
má ekki heyra nafn sitt, þá hverfur hann (sbr. Isl. þjóðs.
I, 137). Hvort hana hefur grunað nokkuð, sjest ekki af
kvæðinu. En hvernig sem það er, eitt er víst, að hjer
er alíslensk nykurtrú og nafntrú (ósjálfrátt ?) notuð. En
í frumkvæðinu er endirinn allur annar. sNokkens svig«
heitir danska kvæðið — og annað: fra dansen«, sem
Elenarljóð stafa frá. í fyrra kvæðinu tekur nykurinn
meyna, sem hjer er konúngsdóttir, lokkar hana með sjer,
og fer með hana niður í vatnið, sem hann býr í. I hinu
kvæðinu er enginn nykur, heldur menskur maður, »Pjet-
ur, velburðugur sveinn«, sem vill ginna »Liden Kiersten«
— en hún reið á sínum eigin hesti burt frá dansinum,
því að hún vildi komast »mey úr dansi«. Norskt
kvæði er líka til og færeyskt; í því fyrra er endirinn
öðruvísi, mærin drepur nykurinn. Hið færeyska er nokkuð
skylt því íslenska, en þetta með »nennirinn« er hvergi
nema þar.
Þetta, sem hjer er bent á, kemur víðar fram og
einkennilega, þótt sumt sje smátt. Orðatiltæki sem lágan