Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1916, Síða 91

»Að marka tóttir til garðac
9i
Borgá. Sá bær stendur skamt frá sjó, á austur-
bakka Borgar ár, sem fellur út í Kyrjálabotn (Finska
flóann). Borgá er gamall bær, einn af hinum elstu á
Finnlandi, þá er Abo, »vagga finskrar menningar«, er
frá talinn. Elstu einkarjettindi Borgár eru frá 1346.
Lengi framan af óðu þýskir kaupmenn þar uppi, en á
- dögum Gústafs Vasa tók landsstjórnin að hnekkja veldi
þeirra. Pá er Helsingjafors var reistur og efldur á
allar lundir, dró það úr framförum Borgár. Rússar hafa
og herjað og rænt í Borgá oftar en einu sinni; þeir
brendu mestan hluta bæjarins bæði 1590 og 1708.
Eftir friðinn í Nýstað 1721 varð Borgá biskupssetur
og er það síðan. Pá var þar settur latínuskóli (1723).
Við þann skóla varð Runeberg, skáldakonungur Finn-
lendinga, kennari í latínu og grísku 1837, og tíu árum
síðar rektor og hjelt því embætti í 20 ár. far orti hann
hin ódauölegu ljóð sín. Húsið, sem hann bjó í og hann
varð eigandi að 1852, er nú eign bæjarins og kallað
»Runebergs hem«. fað er opið tvær stundir á dag
til sýnis. Pað sjest á myndinni á • horninu milli Alex-
andersgötu og Kirkjugötu, og stendur 14 í tölu
við það.
Á daga Borgár hefur drifið margt, sem hjer er
eigi rúm að greina. Pess skal að eins getið, að þar
var háð þing Finnlendinga, landdagur, 1809, er Finn-
land var tekið af Svíum og lagt undir Rússakeisara.
Pá kom þangað Alexander 1. keisari og staðfesti
brjeflega rjettindi og stjórnfrelsi landsmanna. Pað brjef
er kallað »försákringsakt« og er undirritað 27. mars
1809.
Uppdrátturinn af Borgá er skýr. Við dómkirkj-
una stendur 1. Hún er gerð í gotneskum stíl, og er
sagt hún sje frá 1414. Við hús biskups standa 4, en
5 við ráðhúsið.