Andvari

Volume

Andvari - 01.10.1960, Page 81

Andvari - 01.10.1960, Page 81
BALDUR LÍNDAL: NÝ SALTVINNSLUVIÐHORF í Landnámu segir svo um Uallstein, son Þórólfs Mostrarskeggs: „I Iallsteinn hafði herjat á Skotland ok tók þar þræla þá er hann hafði út. Þá sendi hann til saltgerðar í Svefneyjar". Talið er, að saltgerð úr sjó hafi verið nokkuð stunduð frá landnámi og langt fram um aldir. Þeir Eggert Ólafsson og Bjarni Pálsson skýra frá því, að ennþá eimdi eftir af saltgerð, þótt lítið væri, er þeir ferðuðust um landið árin 1752— 1757. Um aðferðir fornmanna við salt- vinnsluna er hins vegar lítið vitað með vissu, annað en það, að saltgerðin var stunduð á einstökum heimilum. Á sautj- ándu og átjándu öld fer svo greinilega að gæta áhrifa iðnvæðingar nágranna- landanna. Þá komu margar tillögur fram um saltvinnslu, sem gerð væri í stærra mæli og miðaðist við almennan markað. Að lokum voru svo gerðar nokkrar til- raunir, og saltgerðin við hverina á Reykja- nesi við ísafjarðardjúp tók til starfa árið 1773. Næstu ár var unnið töluvert salt þar. Reykjanessaltverkið var að sumu leyti vel undirbúið og til þess skyldi vanda. Til dæmis má nefna, að þeir Eggert og Bjarni höfðu fáurn árum áður gert til- raunir með saltsuðu við hverina á Reyk- hólum, og að því er virtist með sæmileg- um árangri. Ennfremur voru fengnir fag- menn til að byggja saltverkið á Reykja- nesi. Kaupmenn höfðu fallizt á að kaupa saltið á staðnum fyrir 2 ríkisdali tunnuna, sem mér virðist samsvara 15—20 þúsund krónum á smálest á nútíma vísu. Loks virðist nægilegt fé hafa verið fyrir hendi til þess að koma saltverkinu á góðan rek- spöl. Hins vegar varð það þessu fram- taki að falli, að saltið seldist illa sök- um óvænts galla. Fiskur, sem saltaður var úr því, varð dökkur að lit. Var talið, að þetta stafaði af votti af blýi, en blý var einmitt það efni, sem notað var í saltsuðupönnurnar á Reykjanesi. Hins vegar notuðu þeir Eggert og Bjarni járn í pönnur sínar á Reykhólum. Nú skulum við aftur fletta blöðum sögunnar og staldra við árið 1934. Það ár skipaði ríkisstjórnin Skipulagsnefnd atvinnumála. Eitt af því, sem sú nefnd lét athuga, var enn á ný, hvort unnt væri að vinna salt við hveri hér á landi. Skýrsla þessarar nefndar var birt prentuð árið 1936, og var bókin almennt kölluð „Rauðka". Þar er getið um rannsókn á saltvinnslumöguleikum á Reykhólum og einnig um möguleika í sambandi við hverina í Reykjahverfi í Þingeyjarsýslu. Niðurstöður sýndu neikvætt svar á báð- um stöðum. Vegna breyttra verzlunarhátta og flutn- ingatækni var saltverðgildi hér á landi 1936 aðeins einn tuttugasti liluti þess, sem það virðist hafa verið 150 árum áður. Flins vegar hafði saltgerðartækni nokkuð aukizt, og miklu meira salt var flutt inn. Skulum við nú víkja að árinu 1949. Undanfarandi ár hafði verið hafizt handa með tilraunajarðboranir á nokkrum jarð- gufusvæðum. Þótti þá enn girnilegt að líta á möguleika til saltvinnslu, miðað við hin nýju viðhorf, og segja má, að

x

Andvari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.