Andvari - 01.01.1980, Page 7

andvari
ÁRNI FRIÖRIKSSON
5
Arið sem Árni Friðriksson fæddist hafði Bjarni Sæmundsson að af-
loknu námi sínu í Kaupmannahöfn starfað fjögur ár á íslandi og var nú
að leggja grundvöllinn að hinu mikla brautryðjandastarfi sínu á sviði fiski-
rannsókna. A bessum árum var einnig að vakna erlendis skilninnur manna
á nauðsyn þess að vita nánari deili á lífinu í sjónum og þá sérstaklega
áhrifum hinna auknu veiða á fiskstofnana. Var Alþjóðahafrannsókna-
ráðið stofnað árið 1902, og skyldi það samræma hinar nýbyrjuðu sjó- og
fiskirannsóknir á Norðuratlantshafi.
Ekki \'ar æska Arna í miklu frábrugðin lífi annars alþýðufólks á þeim
tíma. Efnin voru ekki mikil, og hann varð fljótlega að fara að vinna fyrir
sér. Hann fór því snemma að stunda sjóinn, bæði hjá föður sínum og öðr-
um skipstjórnarmönnum á Arnarfirði, enda sagði hann oft, að hann hefði
ekki getað byrjað í skóla fyrr en hann hefði dregið 5 þúsund þorska.
F.inasta skólaganga hans fyrir vestan var tveggja ára nám hjá sr. Böðvari
Bjarnasyni á Ráfnseyri, og hjá honum fékk hann undirbúning fyrir lær-
dómsdeild Menntaskólans. Settist hann í fyrsta bekk stærðfræðideildar
árið 1920, þá 22 ára garnall og lauk stúdentsprófi árið 1923. Hann sigldi
til Kaupmannahafnar sama sumar og lauk meistaraprófi í dýrafræði við
Kaupmannahafnarháskóla árið 1929.
Næstu tvö árin vann hann sem aðstoðarmaður hjá hinum heimskunna
danska fiskifræðingi dr. Johannes Schmidt hjá Carlsberg-rannsóknastofnun-
inni, en í ársbyrjun 1931 réðst hann sem fiskifræðingur hjá Fiskifélagi
Islands.
Árni gerðist brátt afkastamikill fræðimaður, bæði í ræðu og riti. Þegar
á fyrsta ári sínu hér heima stofnaði hann tímaritið Náttúrufræðinginn
ásamt Guðmundi G. Bárðarsvni jarðfræðingi, og skrifaði hann mi'kinn
fjölda greina í ritið um hin ólíkustu efni. Margir munu einnig minnast
hinna fjölmörgu útvarpsfyrirlestra hans frá þessum árum, en frásagnar-
gáfa hans var frábær. Á þessum áruni komu nokkrar alþýðlegar fræðibækur
um náttúrufræði frá hans hendi, og minnist greinarhöfundur sérstaklega
bókarinnar ,,Aldahvörf í dýraríkinu", sem opnaði fjölmörgum algerlega
nýjan heim.
Árið 1929 fól Danska hafrannsóknaráðið, Kommissionen for Dan-
marks Fiskeri- og Havundersögelser, honum að safna gögnum á Siglufirði
í samhandi við rannsóknir danska fiskifræðingsins dr. P. Jespersens, en
hann hafði árið 1920 birt merka ritgerð um lirfur íslenzku síldarinnar,
útbreiðslu þeirra og stærð á ýmsum árstímum. Eftir að Árni hóf rann-