Andvari - 01.01.1980, Page 27

LUDVIG HOLM-OLSEN:
Snorri Sturluson og Norðmenn 1}
Margt væri unnt að segja um Snorra Sturluson og skipti hans við Norð-
menn, enda hefur margur maðurinn látið orð um það falla, bæði Norðmenn og
Islendingar. Norðmenn grípa gjarna til stóru orðanna og hátíðleikans, þegar þeir
ræða um þýðingu þá sem Heimskringla Snorra hefur haft fyrir norsku þjóðina.
I raun og veru er ekki annað unnt en nota stór orð, þegar um það er rætt.
Eftir að Snorri og verk hans höfðu legið gleymd um langan aldur, kynntust Norð-
menn þeim aftur á þeim tíma, er þjóðin var í mestri niðurlægingu, efnahagslega,
menningarlega og pólitískt. Danir höfðu þá ákveðið, að Noregur skyldi nú ekki
lengur vera sjálfstætt ríki, heldur hluti af Danmörku. En úr þessum bylgjudal á
16. öld hófst norska þjóðin. Smám saman hófust framfarir, og að lokum varð
Noregur sjálfstætt ríki að nýju. Á þeirri leið var merkustu áföngunum náð árin
1814 og 1905. Alla þessa löngu leið og raunar enn lengur hefur Snorri verið í för
með norsku þjóðinni og örvað hana til dáða, þegar hún vildi krefjast þjóðfrelsis
síns og sjálfstæðis.
Allt þetta, sem nú hefur verið á minnst, er satt og rétt. Engu að síður gleym-
ist okkur Norðmönnum tíðum, að tengsl Snorra við Noreg hafa sínar skugga-
hliðar, og á ég þar ekki aðeins við samband hans við Hákon konung Hákonarson
og Skúla jarl. Ég á miklu fremur við það, að þegar Norðmenn höfðu gert sér
það ljóst, hvílíkt dýrmæti Snorri hafði í raun gefið þeim, þar sem var Heims-
kringla, tóku þeir slíku ástfóstri við hann, að þeir gleymdu því, að hann var
ekki Norðmaður sjálfur, - og ég er raunar hræddur um, að þessi villa sé enn
við líði. Sýnu verra var, að norskir sagnfræðingar á síðustu öld gerðu sér kenn-
ingu um, að verk Snorra Sturlusonar og allar fornbókmenntir íslendinga væri hluti
af norskum bókmenntum þess tíma.
Það eru þó ekki skuggahliðarnar, sem ég ætla að gera að umræðuefni mínu
í dag. Þegar ég var beðinn að fjalla um Snorra Sturluson og norsku þjóðina,
fannst mér það eðlilegt að reyna að bregða upp mynd af Snorra Sturlusyni í
norskri menningu og norsku þjóðlífi og finna dæmi um rannsóknir norskra
fræðimanna, sem reynt hafa að varpa ljósi á verk hans. Það verður Heimskringla,
a) Erindi flutt í hátíðarsal Háskóla íslands 25. september 1979.