Andvari - 01.01.1980, Side 45

andvari
FRANZ SCHUBERT
43
konan, sem fór með hlutverk Iphigeníu, Anna Milder, hreif hann svo mjög með
einni aríunni, að við lá, að hann lenti eftir sýninguna í handalögmáli inni á mat-
sölustað við prófessor nokkurn, er þar sat og hallmælti söngkonunni í eyru hins
hrifna unglings. Göfug tónlist var honum heilagt mál.
Spaun kynnti Schubert fyrir vinum sínum, þeirra á meðal skáldunum Theodor
Körner og Johann Mayrhofer, sem síðar varð honum mjög handgenginn. Meðal
fyrstu vina Schuberts má einnig telja Franz v. Schober, Svía af austurrísku for-
eldri (hann orti síðar ljóðið ,,An die Musik“, sem Schubert gerði fleygt með tón-
um sínum). Þeir hændust allir að honum sakir tónskáldskapargáfu hans og
mynduðu síðar, er þeim fjölgaði, vinahring, sem varð honum traust og hald í
þessu lífi.
Faðir Schubert hafði af því áhyggjur, hve mjög sonurinn lét tónlistina sitja í
fyrirrúmi fyrir öðrum hagnýtari námsgreinum, sem hann taldi vera, og veitti
honum oft ákúrur, ef honum þóttu einkunnir lágar í þeim greinum. Hann vildi
koma syni sínum til manns sem kennara eins og hann var sjálfur. En ekkert
dugði, drengurinn fór sínu fram, gat ekki annað, og varð faðirinn að láta sér það
lynda. Hann kom því þó loks til leiðar, að Franz færi á kennaranámskeið og
^yggi sig undir að gerast barnakennari við skólann í Lichtenthal, sem hann
stýrði. Var þá lokið dvöl piltsins og námi í „konviktinu", heimavistarskóla hirð-
kórssöngvaranna. Schubert varð þá aðstoðarkennari föður síns og veitti byrjendum
tilsögn, - átti ekki annars kost. Hann var þá 17 ára.
Schubert hélt samt áfram að semja sönglög og aðrar tónsmíðar; í hjáverk-
um varð til þetta sama ár, meðal annarra verka, sönglagið „Gretchen am
Spinnrade“ („Gréta við rokkinn“), við Ijóð Goethes úr „Faust”. Schubert samdi
þá líka sína fyrstu Messu, sem var flutt í kirkjunni í Lichtenthal, og söng ung
stúlka úr sókninni, Therese Grob, sópranhlutverkið. Hún varð til þess að vekja
fyrstu ást tónskáldsins. En það átti ekki fyrir honum að liggja að eiga hana eða
nokkra konu aðra. Therese giftist síðar bakarameistara, og saknaði Schubert
hennar sárt og lengi.
Árið 1815 - Schubert var þá enn ástbundinn Therese - varð mikið ljóða-
og söngvaár. Hann samdi alls 144 sönglög á því eina og sama ári, þeirra á meðal
.,FIeiðarrósina“ og „Álfakónginn“ við Ijóð Goethes. Spaun hefir af því sögu að
segja, hvernig „Álfakóngurinn“ varð til:
„Við fórum eitt sinn, Mayrhofer og ég, síðla dags til Schuberts, sem hélt þá
til hjá föður sínum í Himmelpfortgrund. Við sóttum að honum æðandi um gólf með
bók í hendi, braglesandi upphátt úr bókinni kvæðið „Erlkönig". Allt í einu
settist hann niður og gerði, jafnhratt og hann gat skrifað það niður, lag við þessa
dýrðlegu ballöðu. Við flýttum okkur með blaðið yfir í skólann okkar til þess að
fara yfir lagið þar, því að í húsi Schuberts var ekkert píanó. í skólanum var
„Álfakóngurinn" sunginn þetta sama kvöld við mikla hrifningu allra viðstaddra.
Ruczizka gamli, organistinn, settist niður við hljóðfærið og spilaði hvað hann gat