Andvari - 01.01.1937, Side 17

Andvari
Dr. Valtýr Guðmundsson
13
að landshöfðingi og klíka hans gætu setið við völdin
og kjötkatlana. Aftur voru valtýingar kallaðir Hafnar-
stjórnarflokkur, og þeim borið á brýn, að þeir vildu
svikja land og þjóð í hendur Dana, enda væri stefna
þeirra í raun og veru sú ein, að draga vald út úr land-
inu, þó að annað væri uppi látið. Sjálfur var dr. Valtýr
borinn þyngstum sökum, og var á þeim árum meir um
hann deilt en nokkurn annan mann með þjóð vorri, og
varla mun meiri styr hafa staðið um neinn mann siðan,
þó að stundum hafi tíðkazt breiðu spjótin. Kosið var til
alþingis f septembermánuði 1900, og breyttist þingskipun
svo mjög, að eftir kosningarnar var meir en helmingur
þjóðkjörinna alþingismanna nýir þingmenn. Réttur helm-
ingur þjóðkjörinna þingmanna, eða 15 af 30, töldust val-
týingar. Dr. Valtýr var endurkosinn í Vestmannaeyjum,
án þess að neinn byði sig fram gegn honum.
Á sjötta degi þings 1901 flutti dr. Valtýr, ásamt þrem
þingmönnum öðrum, frumvarp til stjórnarskrárbreytingar,
fyllra og að mörgu leyti betra en frumvarp það, er hann
flutti 1897. Nú var skýrt tekið fram, að ráðgjafinn ætti
að skilja og tala (síðar á þinginu breytt í »tala og rita«)
íslenzku, og ekki hafa annað ráðgjafaembætti. Breyta
skyldi orðalagi stjórnarskrárinnar (3. gr.) þannig, að þar
yrði ekki gert ráð fyrir öðru ákæruvaldi gegn ráðgjafa
fslands en alþingi. Þjóðkjörnum þingmönnum skyldi fjölga
úr 30 upp í 34, og skyldu átta þjóðkjörnir sitja í efri
deild, svo að þeir yrðu meirihluti, deildarinnar, en
eftir stjórnarskránni 1874 voru þar jafnmargir þingmenn
Þjóðkjörnir og konungkjörnir. Einnig fór frumvarpið fram
a talsverða rýmkun kosningaréttar til alþingis. Þetta
frumvarp mun hafa verið samið af Páli Briem amt-
uianni, enda hafði hann verið í Kaupmannahöfn vetur-
inn 1899 —1900, og leitað hófanna, ásamt dr. Valtý, um