Andvari - 01.01.1880, Qupperneq 115

Svía.
109
áður nokkuru sinni. Um uppruna og myndun þessara
steina hafa orðið miklur deilur. Nordenskiöld og fieiri
aðrir halda þá vera himinfallin hnattbrott, sem aðra
loptsteina, en surair sogja þá myndaða í upp skotnum
stuðlabergsgangi. Margt fleira rannsakaði hann þar, er
til gagns má verða fyrir vísindin. Meðan Nordenskiöld
var í Grœnlandi fóru tveir sœnskir vísindamenn
Nathorst og Weilander norður til Spitzbergens til
jarðfrœðisrannsókna, einkum til þess að kynna sjer
»fosforit»-námur, er Nordenskiöld hafði fundið þar 1868.
Fosforit er haft til áburðar. Svíar reyndu seinna að
vinna námur þessar, en það mistókst sökum fjarlægðar-
innar og kostnaðar þess, er af því leiddi.
Um vorið 1872 bjelt Nordenskiöld enn á stað og
með honum margir vísindamcnn; helztir þeirra vóru
Kjellmann, Palander og Wijkander. f>eir fjelagar vóru
ágætlega út búnir, en urðu á þeirri ferð fyrir mestu
óhöppum; haustið var afskaplega hart, og ís óvanalega
mikill ogillur. Hreindýr, er draga áttu sleðana, struku,
og tvö flutningsskip, er þegar áttu að snúa heim aptur,
festust í ís, svo matvæli þeirra urðu of h'til til vetrar-
setunnar; auk þess björguðu þeir skipbrotsmönnum. í
janúarmánuði 1873 Já við sjálft, að þeir mundu aflir
farast, ísinn rofnaði í afspyrnuroki og sjógangi, og
skipin köstuðust af einum jakanum á annan. þrátt
fyrir öil þessi óhöpp unnu þó vísindin óvanalega
mildð við þessa ferð, einkum við rannsóknir Wijkanders
á norðurljósum og geislabrotinu í hörku-frosti. Nord-
enskiöld fann enn miklar gamlar dýra- og jurtaleifar,
Kjellmann rannsakaði manna bezt þaralífið í hyljum
íshafsins, og Nordenskiöld og Palander gátu á sleðaferðum
mælt út norðausturhluta Spitzbergens, sem eigi hafði
áður tekizt.
p>ó eigi tœkist þessi ferð eins heppilega og til var
ætlazt, þá var Oscar Dickson þó mjög áfram um, að