Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 101
Skirnir]
Alþingi árið 1000.
95
að hafa verið hægra, með því að kristin trú hefir átt að
nafni til að verða landstrú eftir þeim, en heiðnin að víkja
úr hásæti og aðeins að fremjast í leyni. Þegar þessu er
lokið, þá hafa þeir Hallur og Þorgeir fundizt af nýju. Og
þá hefir Hallur »keypt« að Þorgeiri, að hann hefði fram-
sögu málsins að lögbergi, talaði þar fyrir alþjóð manna og
lýsti því, hversu óumflýjanleg nauðsyn mönnum væri það,
að verða á eitt sáttir. Ari segir ekkert um það, að Hallur
hafi greitt Þorgeiri nokkuð fyrir þetta starf. »Keypt« þarf
ekki að merkja annað en það, að hann hafi fengið Þorgeir
til þessa verks, samið við hann um það. Kristnisaga, Ólafs-
sögurnar og Njála nefna þar á móti sína upphæðina hver
(hálft hundrað silfurs, 3 merkur silfurs og eina mörk silf-
urs), er Hallur á að hafa greitt Þorgeiri fyrir. Og sumir
(Valtýr prófessor Guðmundsson) hafa jafnvel haldið því
fram, að þetta hafi verið mútufé. Ari virðist ekki hafa
heyrt um þetta fégjald, að minnsta kosti ekki, hversu mik-
ið það var. Og fégjald þetta, ef það hefði nokkuru sinni
verið greitt, hefði líka stappað nærri mútum. En þessi sögu-
sögn Kristnisögu og hinna áðurnefndu heimilda um fégjald
þetta er sennilegast tómur uppspuni, líklega í fyrstu sprott-
inn af misskilningi söguritaranna eða heimildarmanna þeirra
á orðum Ara, og svo hefir hver búið til sína upphæð. Þeg-
ar menn athuga öll atvik og skapferði mannanna, Halls og
Þorgeirs, þá er Hallur jafnólíklegur til þess að hafa boðið
Þorgeiri féð, sem Þorgeir var til þess að þiggja það. Þor-
geir gerði það eitt, sem skylda hans var, bæði sem þegn
i þjóðfélagi sínu og sem lögsögumaður, svo að það hefði
stappað nærri mútum, ef hann hefði þegið fé af Halli til
að vinna þetta verk. Og slíkur sæmdarmaður sem Síðu-
Hallur hefir eigi boðið öðrum eins ágætismanni og Þorgeir
hefir verið fé til þess að gegna skyldustörfum sínum. Og
hvers virði var svo gjaldið, sem Hallur á að hafa greitt?
Um 1000 var eitt hundrað silfurs jafngildi 4 hundraða vað-
aiála (Grágás, Konungsbók II., bls. 192) og ef til vill 20
álnum betur (hlutfallið milli vaðmáls og silfurs var sem
næst 1 :4). Ef Hallur hefir goldið hálft hundrað silfurs, þá.